Biên Hòa ở Phủ Lý, Hà Nam

Chuyện là vầy: Đi chơi rong ruổi suốt ngày ở Hà Nam, Nam Định, đến tối về tui cùng Mẹ Bụ lại đi cà phê trong thành phố Phủ Lý. Đi tới một con đường rộng rãi, sáng rực ánh đèn, tui bỗng dụi mắt, tưởng mình ngủ gục: các bảng hiệu hai bên đường cho thấy đây đang là... Biên Hòa.

Tui hỏi Mẹ Bụ: Đây là đường Biên Hòa à? (đường (road) Biên Hòa, không phải đường (sugar) Biên Hòa). Mẹ Bụ cười hì hì: Thế đấy, nên mới đưa anh tới đây cho biết!

Chẳng những ở Phủ Lý có một con đường mang tên Biên Hòa, mà đó là con đường lớn nữa. Coi bản đồ Google thì biết:

Giao lộ Biên Hòa - Nguyễn văn Trỗi ở thành phố Hà Nam

Tui chợt nhớ ra ở Biên Hòa có một trường cấp 3 mang tên Nam Hà và một rạp hát cũng mang tên Nam Hà, và nhớ mang máng rằng Nam Hà và Đồng Nai là 2 tỉnh kết nghĩa...

Trường THPT chuyên Biên Hòa ở Phủ Lý, Hà Nam hiện được xem là ngôi trường đẹp nhất Hà Nam

Trường THPT Nam Hà ở Biên Hòa, Đồng Nai

À, thì ra có một phong trào kết nghĩa Bắc Nam được khởi xướng từ năm 1960, cứ một tỉnh thành miền Bắc lại kết nghĩa với một tỉnh thành miền Nam. Và cặp đôi tình nghĩa Bắc Nam đầu tiên của cả nước ấy chính là cặp đôi Biên Hòa - Hà Nam.

Thời điểm 1960 không có tỉnh Đồng Nai, mà chỉ có tỉnh Biên Hòa, còn ở Bắc thì có tỉnh Hà Nam. Do đó kết nghĩa là Biên Hòa - Hà Nam chứ không phải Đồng Nai - Hà Nam.

Giờ lại nảy sinh một thắc mắc: Tại sao trường học và rạp hát kết nghĩa ở Biên Hòa lại là Nam Hà chứ không phải Hà Nam?

Thì ra là vầy: Tên tỉnh Hà Nam có từ thời vua Thành Thái (1890), đến năm 1965 Hà Nam nhập với Nam Định thành Nam Hà, đến tháng 12/1975 Nam Hà lại ghép với Ninh Bình làm Hà Nam Ninh, đến năm 1992 lại tách ra là Nam Hà và Ninh Bình, rồi đến năm 1996 lại trở về ngày xưa, là Hà Nam! (Thiệt là lộn xộn đó nghe!).

Vậy, tại thời điểm kết nghĩa, Hà Nam là Hà Nam. Thời điểm giải phóng (tháng 4/75) Hà Nam là Nam Hà, khi ấy Biên Hòa đặt tên cho trường và rạp hát là Nam Hà. Mấy tháng sau, Nam Hà thành Hà Nam Ninh, nhưng Biên Hòa chẳng biết làm sao, đành giữ lại tên đã đặt là Nam Hà, cho tới bây giờ luôn!

Thôi kệ, chả nhắc nhở Hà Nam Nam Hà Hà Lam Lam Hà chi cho nó ngọng, chỉ biết rằng Hà Nam và Biên Hòa đã kết nghĩa từ năm 1960, lúc đó tui mới 1 tuổi, còn Mẹ Bụ thì chưa sinh ra. Và cứ coi như bây giờ vẫn còn kết nghĩa đi (bằng chứng là ở Hà Nam có con đường Biên Hòa và 1 trường PTTH chuyên tên Biên Hòa), tình nghĩa Bắc Nam, tình thương mến thương dào dạt luôn!

PHN