Bụi đời Chợ Lớn, từ đâu mà có?

A ha, xin nói liền, bài này chả có liên quan gì tới phim Bụi đời Chợ Lớn hết, chỉ mượn tên để ăn theo, để câu view mà thôi. Cũng chả có liên quan gì tới bụi đời hết, nên đáng lẽ chỉ đặt tít là Chợ Lớn, từ đâu mà có? Nhưng có sá gì, thiếu cha gì bài báo ở trên mạng có cái tít tào lao đó mà!

Vậy thì Chợ Lớn, từ đâu mà có?

Câu trả lời là Chợ Lớn từ Biên Hòa mà có! Cụ thể là từ Cù lao Phố  ở Biên Hòa.

Bên ngoài chùa Ông, ở Cù lao Phố - Biên Hòa

Về con người: Năm 1679, Trần Thượng Xuyên cùng 3.000 tùy tùng  từ bên Tàu chạy qua Việt Nam, được chúa Nguyễn cho người đưa đến Biên Hòa. Tại đây ông xây dựng nên phố phường sầm uất, kinh doanh nhộn nhịp. Nơi này trở thành thương cảng, trung tâm thương mại và giao dịch quốc tế của cả vùng Đàng Trong, đến nỗi sách Tàu gọi là Nông Nại đại phố! 

Năm 1776 và 1777, quân Tây Sơn tràn đến Cù lao Phố tàn sát người Hoa đồng thời phá tan nát Đại Phố để trị tội dám ủng hộ Nguyễn Ánh, tiêu diệt đầu não kinh tế của nhà Nguyễn. Người Hoa bỏ chạy khỏi Cù lao Phố kéo về vùng đất sau này là Chợ Lớn.

Về công việc làm ăn: Người Hoa đi tới đâu là phát triển kinh doanh tới đó, nên họ kéo toàn bộ công việc làm ăn của họ từ Cù lao Phố tới Chợ Lớn. Nhà Nguyễn thì cần có hậu phương yểm trợ tiền của để chống quân Tây Sơn, nên ủng hộ họ hết mình. Vậy là công cuộc làm ăn của Chợ Lớn từ Cù lao Phố mà ra.

Về tên gọi: Đại Phố dịch nôm na ra tiếng Việt là gì? Là Chợ Lớn chớ còn gì nữa! Từ Nông Nại Đại phố ra đi, người Hoa vẫn giữ tên gọi cũ nơi hoạt động mua bán của mình, chỉ bỏ chữ Nông Nại (là Đồng Nai), giữ lại chữ đại phố, nhưng chuyển thành tiếng Việt.

Chứng cứ còn sờ sờ ở Cù lao Phố, Biên Hòa hiện giờ là ngôi chùa Ông, tên gọi chính thức là Thất phủ cổ miếu. Nhớ cố hương, năm 1684 cộng đồng người Hoa thuộc 7 phủ đã dựng nên ngôi miếu thờ Quan công (tức là Ông, khiến sau này người Việt quen gọi là chùa Ông), gọi là ngôi miếu của bảy phủ (Thất phủ cổ miếu). Đây vừa là nơi thờ tự, vừa là hội quán để cộng đồng người Hoa cùng đến sinh hoạt, tương trợ nhau.

Cho đến tận bây giờ, vào dịp lễ hội, người Hoa ở Chợ Lớn vẫn nườm nượp về đây đông nghẹt cả mạn sông Đồng Nai để cúng lễ!

Lễ hội chùa Ông lần I, năm 2013

Quay lại một chút với Bụi đời Chợ Lớn để khỏi mang tiếng là đặt tít tào lao. Với dẫn dắt như trên, có lẽ xin gợi ý với đạo diễn Charlie Nguyễn như sau:

Thay vì làm phim Bụi đời Chợ Lớn, hãy làm phim Bụi đời Cù lao Phố với bối cảnh là cuối thế kỷ 18. Hai phe uýnh nhau là nhà Nguyễn và Tây Sơn. Đâu có bôi bác xã hội hiện đại, đâu có bỏ qua chính quyền XHCN đâu nà. Thằng cha trong hình dưới này làm diễn viên chính được chớ? Phim được chiếu là cái chắc, há?

Phạm Hoài Nhân