Chùa Sắc tứ Thập Phương ở Rạch Giá

Ở Rạch Giá có đến 2 ngôi chùa Sắc tứ được khởi dựng cùng thời gian, khoảng cuối thế kỷ 18. Đó là chùa Sắc tứ Tam Bảo và Sắc tứ Thập Phương. Trong khi chùa Sắc tứ Tam Bảo được công nhận Di tích cấp quốc gia và được chọn là điểm đến trong các tour du lịch Rạch Giá - Kiên Giang thì chùa Sắc tứ Thập Phương nằm lặng lẽ yên bình ở mé sông.

Chùa Sắc tứ Thập Phương, Rạch Giá, năm 1990. Ảnh Võ văn Tường

Ngôi chùa sắc tứ cuối cùng của Việt Nam

Trong khi chùa Sắc tứ Hộ quốc ở Biên Hòa là một trong những ngôi chùa đầu tiên được ban sắc phong từ thời chúa Nguyễn (1735), ngày nay là một ngôi chùa nhỏ, không ai biết đến thì chùa Sắc tứ Khải Đoan ở Buôn Ma Thuột là ngôi chùa cuối cùng được ban sắc phong ở Việt Nam, ngày nay vẫn là ngôi chùa lớn nhất Tây nguyên, được nhiều người - kể cả du khách quốc tế - biết đến.

Chùa Sắc tứ Khải Đoan. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Ngôi chùa Sắc tứ ở Biên Hòa

Đi trên đường Bùi Hữu Nghĩa (Biên Hòa) về hướng Tân Vạn, ta thấy có một bảng tên chùa khá dài và lạ: Chùa Sắc Tứ Hộ Quốc Quan, chùa thuộc địa phận Tân Vạn, gần Chợ Đồn.

Chùa Sắc Tứ là tên gọi chung cho các ngôi chùa được triều đình sắc phong, thường là do có công lớn hoặc được thừa nhận chính thức có giá trị đặc biệt về tôn giáo, lịch sử và văn hóa. Còn Hộ Quốc là bảo vệ đất nước.

Đã Sắc tứ mà còn Hộ Quốc nữa, ngôi chùa này ắt là vô cùng nổi tiếng!

Tam quan chùa Sắc tứ Hộ quốc. Ảnh: Báo Đồng Nai

Xi gì đó Ô

Xi gì đó Ô tức là CxO, trong đó chữ quen thuộc nhứt với mọi người là CEO, tức Chief Executive Officer, thường được dịch là Giám đốc điều hành. Sau CEO, một chức vụ rất quan trọng nữa thường được nhắc đến là CFO, tức Chief Financial Officer, hay Giám đốc tài chánh. Rồi khi công nghệ thông tin phát triển ta có CIO, Chief Information Officer. Cho đến nay có vô số CxO ra đời, như COO, CTO, CMO... (tui sẽ liệt kê sau).

Gần đây, nổi lên một CxO mới, đó là CAIO. Thấy 2 chữ giữa là biết giám đốc gì rồi héng. CAIO là viết tắt của Chief Artificial Intelligence Officer, tạm dịch là Giám đốc Trí tuệ Nhân tạo. Đây là một chức vụ điều hành cấp cao trong doanh nghiệp hoặc tổ chức, chịu trách nhiệm lãnh đạo và quản lý toàn bộ chiến lược, phát triển và triển khai các sáng kiến liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI).

CAIO và các CxO khác. Ảnh do AI tạo

Từng đêm trăng lên, nàng Buram vẫn hay một mình...

Có rất nhiều bài hát nhắc đến nàng sơn nữ, như Sơn nữ ca (Trần Hoàn), Trăng sơn cước (Văn Phụng), Chiều lên Bản Thượng (Lê Dinh)... Trong số đó đặc biệt có những bài mà chẳng những người sơn nữ là nhân vật chính mà tên nàng còn được đặt thành tên bài hát luôn, đó là bài Nỗi buồn Châu Pha (Lê Dinh), Chuyện tình La Lan (Hàn Châu), Tâm sự nàng Buram (Ngân Giang).

Tâm sự nàng Buram kể về một nàng sơn nữ nơi núi rừng yêu một chàng trai nhưng chàng vẫn vô tình, nàng buồn rầu than van bên bờ suối vắng rồi vĩnh biệt trần gian.

Từng đêm trăng lên, nàng Buram vẫn hay một mình

Đến cuối con suối vắng ngồi than van với cây cỏ dại

Bửu Quang tự, ngôi chùa Nam tông Kinh đầu tiên ở Việt Nam

Tui ghé thăm ngôi chùa Bửu Quang một cách vô tình, nhân dịp đi Gò Dưa viếng mộ Trịnh Công Sơn. Khi gần đến mộ nhạc sĩ họ Trịnh ở nghĩa trang chùa Quảng Bình, tui bỗng thấy một khuôn viên rộng lớn nhiều cây xanh, trong đó thấp thoáng bóng dáng ngôi chùa và các tượng Phật. Nơi đây mang dáng vẻ của một ngôi chùa Nam tông Khmer vốn thường xuất hiện ở miền Tây hơn là những ngôi chùa thường thấy ở Sài Gòn khiến tui tò mò bước vô xem cho biết.

Chánh diện chùa Bửu Quang. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Quả thật đây là một ngôi chùa Nam tông, nhưng là Nam tông Kinh chớ không phải Nam tông Khmer. Còn hơn vậy nữa, đây là ngôi chùa Nam tông đầu tiên của người Việt ở Việt Nam. Đó là chuyện tui biết được về sau khi tìm hiểu về chùa Bửu Quang.

Chùa Bửu Đức - ngôi chùa Nam tông Việt ở Biên Hòa

Chùa Nam tông ở Việt Nam không nhiều. Theo số liệu thống kê do Giáo hội Việt Nam công bố đầu năm 2025 thì Việt Nam có 568 ngôi chùa Nam tông trên tổng số 18.544 ngôi tự viện Phật giáo cả nước, chỉ chiếm 3%. Trong các ngôi chùa Nam tông nói trên thì hầu hết là Nam tông Khmer, chỉ có 106 ngôi chùa Nam tông Việt, chiếm 19% - hay 0,6% tổng số ngôi tự viện trên cả nước.

Đồng Nai là địa phương có nhiều chùa Nam tông Việt nhất trên cả nước, nhưng theo tỷ lệ chung thì rất hiếm thấy chùa Nam tông ở Biên Hòa so với chùa Bắc tông. Một trong những ngôi chùa hiếm hoi đó là chùa Bửu Đức ở Bửu Long, Biên Hòa.

Kiến trúc chùa Nam tông có những nét khác so với chùa Bắc Tông, kiến trúc chùa Nam tông Việt lại khác với Nam tông Khmer. Chính vì vậy khi viếng thăm chùa Bửu Đức bạn sẽ thấy rất khác lạ, tạo nên sự chú ý.

Chùa Bửu Đức năm 2025. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Tượng Phật Di Lặc ở chùa Vĩnh Tràng là 1 trong 10 tượng Phật ấn tượng nhất thế giới?

Giữa tháng 2 năm nay, tạp chí Wanderlust của Anh đã đăng bài viết của Peter Moore giới thiệu 10 tượng Phật to lớn ấn tượng nhất thế giới, trong đó có tượng Phật Di Lặc tại chùa Vĩnh Tràng ở Mỹ Tho, Tiền Giang. (Xem bài viết tại đây: 10 of the world’s most impressive giant Buddha statues). VnExpress sau đó có trích dẫn thông tin này trong bài viết: Tượng Phật ở Tiền Giang trong 10 tượng Phật ấn tượng thế giới.

Tượng Phật Di Lặc ở chùa Vĩnh Tràng. Ảnh: Phạm Hoài Nhân