Suy nghĩ dưới chân cầu Cái Xép

Tui về thăm quê bạn Tuấn ở An Nhơn, Châu Thành, Đồng Tháp. Tuấn dặn là khi gần tới cầu Cái Xép thì không qua cầu mà đi theo đường nhỏ bên phải và quẹo phải đi dọc sông khoảng vài trăm met là tới nhà.

Coi trên Google Maps thì không có cầu Cái Xép, mà chỉ có cầu Cái Xếp. Và đúng là tới nơi thì thấy bảng tên cầu là Cái Xếp, không phải Cái Xép!

Bạn Năm hỏi Tuấn: Cái Xếp hay Cái Xép mới đúng, mậy?

Tuấn trả lời gọn lỏn: Cái Xép chớ!

Năm cãi lại: Bảng tên ghi rành rành là Cái Xếp, vậy tên đó mới đúng chớ!

Tui chợt nhớ tới tên Cầu Gành ở Biên Hoà quê mình. Tên do ông bà đặt từ xa xưa là cầu Gành, vì nơi đó có gành đá. Thế nhưng năm 1975, bên thắng cuộc nhảy vô, người ở đẩu ở đâu dành quyền quản lý đặt lại các địa danh trong khi chẳng biết gì về nguồn gốc, ý nghĩa của địa danh đó. Họ cho rằng dân Biên Hoà đọc/viết sai chánh tả, phải là Ghềnh mới đúng. Thế là bảng tên đặt ở đầu cầu và tên cầu trong mọi giấy tờ hành chánh đều là Cầu Ghềnh. Kỳ thiệt, tên này vô nghĩa vì nơi đó chả có cái ghềnh thác nào hết! Vậy mà cái tên sai bét được dùng làm tên chính thức trên giấy tờ cho đến tận bây giờ trước sự khó chịu của người địa phương.

Nghĩ vậy, tui nói: Chưa chắc cái tên chính thức là đúng à nghen!

...

Về nhà, tui tra cứu lại và quả nhiên là mình đã nghĩ đúng.

Xép, theo Tự điển Từ ngữ Nam bộ của Huỳnh Công Tín được định nghĩa như sau:

Còn chữ Cái, theo Lê Trung Hoa: 

Cái là từ chỉ các dòng chảy. Ở Nam Bộ có độ 250 địa danh mang thành tố này ở trước, trong đó có độ 200 địa danh chỉ các dòng nước.

Những mô tả này hoàn toàn phù hợp với đoạn sông chảy ở đây, nó rất hẹp. Và không có... ông xếp nào ở đây, hay cái gì xếp, gấp ở đây hết.

Trên báo Đồng Tháp ngày 03/07/2020 có bài viết của tác giả Tư Rèn nói về chuyện gọi tên sai, trong đó có đoạn: Hay Xép Lá là nơi ở vàm con xép có mấy trại chầm lá, nên bà con đặt tên Xép Lá. Ấy vậy, mà bảng ghi tên cầu, tên đường là Xếp Lá (e thành ê), khiến người ta lầm tưởng có ông xếp nào tên Lá! Tương tự như vậy, Xẻo Vạt trở thành Xã Vạt, Cái Xép thành Cái Xếp, Đồng Điền thành Đồn Điền v.v...

(Đọc toàn bài theo link này: Chuyện bảng tên).

Tui nhứt trí với ý kiến kết luận của tác giả Tư Rèn trong bài viết nói trên nên xin được kết bài bằng cách trích đoạn đó chớ không nói bằng lời của mình vì sợ lời lẽ không khéo người ta nói mình... hỗn!

Tư tôi được biết việc cặm bảng tên cầu, tên đường theo quốc lộ, tỉnh lộ, huyện lộ là do Ban Quản lý giao thông đường bộ thuộc Trung ương, tỉnh và huyện thực hiện theo phân cấp. Nơi cặm bảng viết sai nhưng chánh quyền cũng như Nhân dân nơi đó thấy sai cũng không buồn góp ý viết lại cho đúng. Hậu quả dẫn đến người đọc hiểu sai. Tư tôi mong chánh quyền sở tại, bà con và cả cơ quan truyền thông lên tiếng, để các cơ quan có trách nhiệm viết và cặm bảng cho địa danh của ta được hiểu đúng và viết đúng. Mong lắm thay! (Tư Rèn, báo Đồng Tháp)

Phạm Hoài Nhân