Chùa Sắc tứ Thập Phương ở Rạch Giá

Ở Rạch Giá có đến 2 ngôi chùa Sắc tứ được khởi dựng cùng thời gian, khoảng cuối thế kỷ 18. Đó là chùa Sắc tứ Tam Bảo và Sắc tứ Thập Phương. Trong khi chùa Sắc tứ Tam Bảo được công nhận Di tích cấp quốc gia và được chọn là điểm đến trong các tour du lịch Rạch Giá - Kiên Giang thì chùa Sắc tứ Thập Phương nằm lặng lẽ yên bình ở mé sông.

Chùa Sắc tứ Thập Phương, Rạch Giá, năm 1990. Ảnh Võ văn Tường

Theo trang web của giáo hội Phật giáo Kiên Giang: Vào thập niên 1790, có một vị Sa môn (không rõ thế danh, pháp danh và hành trạng) đến mé sông Rạch Giá (trên đường Nguyễn Công Trứ hiện nay) dựng một ngôi chùa đơn sơ bằng cây lá để tu tịnh và đặt tên hiệu là Thập Phương tự.

Lý do chùa được sắc phong khá mơ hồ. Cũng theo giáo hội Phật giáo Kiên Giang:

Không rõ vào năm nào, Chúa Nguyễn Ánh có dừng chân đến lễ bái và viếng chùa, sau đó đã sắc phong cho chùa là “Sắc Tứ Thập Phương Tự”.

Chùa đã di dời 2 lần, lần thứ 2 vào năm 1904 đến vị trí hiện nay: số 2 đường Lê Lai, Vĩnh Thanh, Rạch Giá. Tính cho đến năm 2012, chùa đã có 7 lần trùng tu vào các năm 1890, 1904, 1990, 1995, 1997, 2009, 2011. Ngày 14/10/2012 một trận hỏa hoạn lớn đã thiêu rụi toàn bộ chánh điện chùa Thập Phương. Kiến trúc chùa ngày nay là kiến trúc lần trùng tu thứ 8, sau hỏa hoạn.

Chánh điện chùa Thập Phương hiện nay. Ảnh: Phật sự online

Như vậy về mặt lịch sử, dù là ngôi chùa được sắc phong nhưng lý do sắc phong không có gì đặc biệt. Về mặt kiến trúc, dù được khai sơn năm 1790 nhưng hiện nay nơi đây không phải kiến trúc ngôi chùa cổ vì đã được thay đổi quá nhiều lần.

Điều tui muốn nói ở đây về ngôi chùa Sắc tứ Thập Phương là... chùa có liên quan đến nhạc sĩ Lam Phương.

Lam Phương kể chuyện đời mình trong chương trình Paris By Night 88. Ảnh chụp màn hình

Trong chương trình Paris by night 88 chủ đề Đường về quê hương/Nhạc sĩ Lam Phương, phát hành năm 2007, nhạc sĩ Lam Phương đã tâm sự như sau:

Tôi sanh ra tại thành phố Rạch Giá. Chỗ làng tôi ở gọi là đầu doi. Đầu doi tức là chỗ đất chia đôi dòng nước ra, bên kia bờ sông là một cái chùa, gọi là chùa Thập Phương. Lúc 4 giờ sáng, tiếng chuông chùa ngân vang làm cho những người ở xung quanh đó không thích vì tiếng chuông chùa làm họ tỉnh giấc ngủ, nhưng không hiểu sao tôi lúc đó chỉ là cậu bé 4 tuổi mà lại biết thưởng thức cái tiếng chuông đó, biết buồn theo tiếng chuông. Thế là nó theo mãi trong đời tôi cho tới năm 20 tuổi cùng hình bóng con đò làm cho tôi xao xuyến. Năm 1957 tôi nhớ lại cảnh tượng đó mới viết nên bài Chiều tàn.

Nhà Lam Phương nơi đầu doi, chùa Thập Phương ở mé sông phía đối diện . Ảnh chụp màn hình Google Maps.

Lam Phương sinh năm 1937, đến năm 1947 mẹ gửi ông lên Sài Gòn học, sống ở nhà người bác ruột. Điều đó có nghĩa là tiếng chuông chùa Thập Phương bên dòng sông chỉ gắn bó với ông đến năm lên 10 tuổi. Dù vậy, như ông đã kể, khi mới là cậu bé 4 tuổi ông đã rung cảm với tiếng chuông chùa. Tiếng chuông chùa ấy và hình ảnh những chuyến đò ghe dập dềnh trên sông nước đã ghi sâu vào ký ức tuổi thơ của ông. Những chi tiết đó thấm đẫm trong giai điệu, câu chữ trong nhạc trữ tình đặc trưng của ông, góp phần tạo nên phong cách sáng tác đượm nỗi nhớ quê.

Chuông chùa Thập Phương. Ảnh: Võ văn Tường

Theo gợi nhớ của Lam Phương, tiếng chuông chùa và dòng sông được thể hiện trong đoạn nhạc sau đây của bài Chiều tà:

Đường gập ghềnh lạnh lẽo

Quanh co đường về khắp nẻo xa xôi

Có bóng con đò chiều mơ

Khách qua đò làm thơ

Êm trôi giữa trời nước bơ vơ

Nhẹ nhàng thuyền cập bến

Dòng sông nước hững hờ

Nghe không gian như thờ ơ

Có bóng cô em thẫn thờ

Nhìn áng mây trôi

Lắng nghe tiếng chuông chiều

Mà lòng thương nhớ ai nhiều

Nếu bạn yêu mến nhạc Lam Phương và có dịp đến Rạch Giá hãy đến viếng thăm chùa Thập Phương, cũng là quê nhà của Lam Phương thuở xưa. Để ngắm nhìn sông nước, con đò và lắng nghe tiếng chuông chùa, cùng rung cảm với ông....

Phạm Hoài Nhân