Chùa Điệp Thạch

Chùa Hang là ngôi chùa nổi tiếng của Trà Vinh, tọa lạc ven quốc lộ 54, cách trung tâm thành phố Trà Vinh cũ khoảng 8 km. Trên đường đến đây, khi chỉ mới đi được khoảng 6 km thì cũng trên quốc lộ 54 bỗng nhiên bạn thấy một ngôi chùa Khmer tuyệt đẹp, khiến bạn không đành lòng lướt qua mà phải dừng lại tham quan.

Cổng chùa. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Là nói thấy chùa đặc sắc nên dừng lại tham quan, chớ trước đó chưa hề biết gì về ngôi chùa này.

Trên cổng chùa, ta thấy bảng tên chùa bằng tiếng Khmer và tiếng Việt:

វត្តសិលាទ្រ(ថ្មទល់)

Chùa Selatro (Điệp Thạch)

Ngôi chùa mang những nét kiến trúc tinh tế đậm bản sắc Nam tông Khmer. Đặc biệt là ngoài sắc vàng thường thấy ở những ngôi chùa Khmer, những hàng cột xanh màu mạ non tạo nên một nét khác biệt so với những ngôi chùa khác.

Chánh điện chùa với sắc vàng truyền thống và những hàng cột màu xanh lá mạ. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Cột phướn trước sân chùa với 4 sư tử hộ pháp (Singha) dưới chân cột. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Trong khuôn viên chùa có những ngôi tháp mộ của các bậc tôn sư viên tịch ở các thời điểm khác nhau nhưng được thiết kế rất tinh tế và hài hòa với cảnh quan xung quanh.

Tháp tưởng niệm xây dựng theo di huấn của Đại lão Hòa thượng Thượng thủ Tăng-già Samdech Preah Sangha Kong Kosal (1913–1993), dựng vào năm 2000 để tưởng nhớ và tôn vinh. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Tháp tưởng niệm xây dựng theo di huấn của Hòa thượng Chhuon Savuth (1927–2004).
Được dựng vào năm 2007 để tưởng nhớ và tôn vinh. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Cùng với rừng cây xanh mát bao quanh, vốn là đặc điểm chung của các ngôi chùa Khmer, các kiến trúc đậm đà bản sắc Phật giáo Nam tông Khmer tạo nên cảnh quan rất đặc sắc của ngôi chùa.

Cảnh quan chùa. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Các ngôi tháp mộ càng làm tôn thêm vẻ đẹp và sự trang nghiêm của ngôi chùa. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Tui không tìm thấy nhiều thông tin về ngôi chùa Selatro. Vài nguồn thông tin cho biết chùa được xây dựng khoảng đầu thế kỷ 19.

Về địa điểm của chùa, nơi chùa tọa lạc trước đây là ấp Điệp Thạch, xã Đại Lộc, huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh. Có lẽ chính vì vậy mà chùa có tên là chùa Điệp Thạch. Địa danh "ấp Điệp Thạch" có lẽ tồn tại đến 2010, khi Trà Vinh nâng cấp từ thị xã lên thành phố và có một số thay đổi địa danh, địa giới. Sau những biến đổi địa giới hành chính, nơi này thuộc phường 9, thành phố Trà Vinh. Quốc lộ 54 đoạn qua Trà Vinh được đặt tên là đường Điện Biên Phủ. Đến 1/7/2025, sau sáp nhập tỉnh - huyện, nơi này thuộc phường Trà Vinh, tỉnh Vĩnh Long.

Về tên gọi của chùa, tên Điệp Thạch có lẽ đặt theo tên ấp như đã nêu ở trên. Tên Khmer Selatro giải thích như sau:

“Sela” (សិលា) trong tiếng Khmer gốc từ tiếng Phạn – Pali nghĩa là đá, tảng đá, phiến đá. “Tro” (ត្រូ/ទ្រ/ត្រូច) trong tiếng Khmer thường mang nghĩa giữ, đỡ, nâng, chặn lại. Ghép lại, “Selatro” có thể hiểu là tảng đá dùng để chặn lại/nâng đỡ, hay “phiến đá chống đỡ”.

Ý nghĩa này gần tương đương với tên Điệp Thạch:

“Điệp” (疊) nghĩa là xếp chồng, nhiều lớp, “Thạch” (石) nghĩa là đá. “Điệp Thạch” có nghĩa là những phiến đá xếp chồng, tương ứng với nghĩa gốc Selatro (“phiến đá chống đỡ').

Trong văn bản gần đây của giáo hội Phật giáo Trà Vinh, tên chùa lại được gọi là Silathro Thmothol. Trong đó Silathro là một cách viết khác để ghi phiên âm chữ Silatro, còn Thmothol thì Thmo (ថ្ម) = đá, Thol/Thoul (ថុល) = chồng, xếp chồng, chất lên nhau. Như vậy “Thmothol” = đá chồng, đá xếp chồng, cũng tương tự như Silatro, Điệp Thạch...

Tạo dáng để check in ở chùa Điệp Thạch. Ảnh: Minh Kỳ

Phạm Hoài Nhân