50 tiểu thuyết Việt Nam xuất sắc nhất thế kỷ 20

Bảng Danh sách 50 tiểu thuyết Việt Nam xuất sắc nhất thế kỷ 20 không phải là bản danh sách do một viện hàn lâm hay một tổ chức nhà nước nào tổ chức bình chọn, mà chỉ do một cộng đồng đọc sách trên mạng đứng ra thực hiện, đó là Zzz Review.

Cộng đồng đọc sách Zzz Review

Theo lời tự giới thiệu: 

Zzz Review là một trang web văn học, hoạt động độc lập, online, phi lợi nhuận bằng tiếng Việt. Với số đầu tiên ra mắt vào tháng 7 năm 2018, Zzz Review đã xây dựng được một vị trí khiêm tốn nhưng vững vàng trong lòng độc giả, nhằm đem đến một cái nhìn đa chiều, hiện đại, có kiến thức nền tảng, về văn học trong và ngoài nước cho người đọc Việt; và có chỗ cho mọi nhóm tuổi, mọi thể loại văn học, phong cách viết, gu thẩm mỹ, cũng như mọi lý tưởng và khuynh hướng.

Ban biên tập hiện nay của Zzz Review gồm có: Zét Nguyễn (Quyên Nguyễn), tốt nghiệp Tiến sĩ ngành Văn chương Anh ngữ từ đại học NTU, Singapore với luận án về James Joyce, đã và đang hoạt động như một nhà nghiên cứu độc lập với các bài báo và chương sách được xuất bản quốc tế; và Nguyễn An Lý, tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Văn chương Anh ngữ từ Đại học York, Anh, và là dịch giả Anh-Việt của hàng loạt các tác phẩm nổi tiếng của Margaret Atwood, Amos Oz, Kazuo Ishiguro…, cùng bản dịch Việt-Anh tác phẩm Chinatown của Thuận đã nhận được tài trợ của PEN Translates, English PEN, xuất bản tháng 6 năm 2022 tại Anh và Mỹ

Cho đến nay, Zzz Review đã nhận được các bài viết và dịch chất lượng, cũng như sự ủng hộ rộng lượng và nhiệt tình từ độc giả Việt Nam, các công ty sách và NXB, các nhà báo, giáo sư, tác giả và dịch giả trên toàn thế giới, trong đó có những tên tuổi nổi tiếng toàn cầu như Lawrence Venuti, Esther Allen, Pierre Assouline, Christian Lorentzen… Ngoài ra còn có sự đóng góp quý báu của các tác giả và dịch giả trong và ngoài nước như Phạm Thị Hoài, Thuận, Vũ Đình Giang, Nguyễn Hải Nhật Huy, Nguyễn Nguyên Phước, Chukim Nat, Nhã Thuyên, Nguyễn Thị Thúy Hạnh, Vũ Lập Nhật, Đăng Thư, Trần Tiễn Cao Đăng, Quân Khuê, Hoàng Đăng Lãnh, Trương Hồng Quang, Trần Thiện Huy, Thiên Nga, Tố Hinh… Zzz Review cũng gây dựng được một nhóm cộng tác viên thường xuyên như Lý Ái Mỹ, Trạch Nam, Bùi An Bình, Thúy, Chiêu Dương, Ngọc Dao, Phùng Hồng Minh, Miên Túc, Blue Phạm, Phạm Thu Hà…

Kể từ năm 2019 - nay, Zzz Review nhận được sự ủng hộ về mặt tài chính của Viện Goethe ở Việt Nam.

Về Cuộc bình chọn những tiểu thuyết Việt Nam xuất sắc nhất thế kỷ 20

Cuộc bình chọn những tiểu thuyết Việt Nam xuất sắc nhất thế kỷ 20 do Zzz Review tiến hành thực hiện từ ngày 23/8/2022 đến hết ngày 30/9/2022. Tổng cộng có 488 người đồng ý tham gia bình chọn, trong đó bao gồm: 149 người là nhà văn, nhà thơ, dịch giả, nhà phê bình và nghiên cứu văn học và 339 độc giả nói chung. Mỗi người được chọn tối đa 5 tiểu thuyết Việt Nam xuất sắc nhất của thế kỷ 20. Kết quả bình chọn được Zzz Review chia thành 2 danh sách: danh sách chuyên gia (dựa trên kết quả bình chọn của 149 người là nhà văn, nhà thơ, dịch giả, nhà phê bình và nghiên cứu văn học) và danh sách độc giả (dựa trên kết quả bình chọn của 339 độc giả nói chung). Một số tác phẩm nằm ngoài top 30 có số lượng bình chọn bằng nhau. Trong trường hợp đó thì tác phẩm nào xuất bản trước sẽ được xếp lên trên, với quan niệm nó đã vượt qua được sự thử thách của thời gian.

Danh sách 50 tiểu thuyết Việt Nam xuất sắc nhất thế kỷ 20

Tiểu thuyết Nỗi buồn chiến tranh và bản dịch tiếng Anh

Danh sách chuyên gia	Danh sách độc giả
1. Nỗi buồn chiến tranh của Bảo Ninh	1. Nỗi buồn chiến tranh của Bảo Ninh
2. Số đỏ của Vũ Trọng Phụng	2. Số đỏ của Vũ Trọng Phụng
3. Những ngã tư và những cột đèn của Trần Dần	3. Những ngã tư và những cột đèn của Trần Dần
4. Thời xa vắng của Lê Lựu	4. Sống mòn của Nam Cao
5. Sống mòn của Nam Cao	5. Tuổi thơ dữ dội của Phùng Quán
6. Chuyện kể năm 2000 của Bùi Ngọc Tấn	6. Thời xa vắng của Lê Lựu
7. Hồ Quý Ly của Nguyễn Xuân Khánh	7. Chùa Đàn của Nguyễn Tuân
8. Sông Côn mùa lũ của Nguyễn Mộng Giác	8. Bỉ vỏ của Nguyên Hồng
9. Thiên sứ của Phạm Thị Hoài	9. Tắt đèn của Ngô Tất Tố
10. Bỉ vỏ của Nguyên Hồng	10. Chuyện kể năm 2000 của Bùi Ngọc Tấn
11. Chùa Đàn của Nguyễn Tuân	11. Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi
12. Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi	12. Cơ hội của Chúa của Nguyễn Việt Hà
13. Miền hoang tưởng của Nguyễn Xuân Khánh	13. Thiên sứ của Phạm Thị Hoài
14. Cơ hội của Chúa của Nguyễn Việt Hà	14. Dế mèn phiêu lưu ký của Tô Hoài
15. Lều chõng của Ngô Tất Tố	15. Sông Côn mùa lũ của Nguyễn Mộng Giác
16. Bếp lửa của Thanh Tâm Tuyền	16. Bến không chồng của Dương Hướng
17. Những thiên đường mù của Dương Thu Hương	17. Đêm núm sen của Trần Dần
18. Bến không chồng của Dương Hướng	18. Trư cuồng của Nguyễn Xuân Khánh
19. Đêm núm sen của Trần Dần	19. Giông tố của Vũ Trọng Phụng
20. Tuổi thơ dữ dội của Phùng Quán	20. Tố Tâm của Hoàng Ngọc Phách
21. Đi về nơi hoang dã của Nhật Tuấn	21. Hồ Quý Ly của Nguyễn Xuân Khánh
22. Dế mèn phiêu lưu ký của Tô Hoài	22. Miền hoang tưởng của Nguyễn Xuân Khánh
23. Vòng tay học trò của Nguyễn Thị Hoàng	23. Những thiên đường mù của Dương Thu Hương
24. Mùa lá rụng trong vườn của Ma Văn Kháng	24. Hồn bướm mơ tiên của Khái Hưng
25. Mảnh đất lắm người nhiều ma của Nguyễn Khắc Trường	25. Đoạn tuyệt của Nhất Linh
26. Người đi vắng của Nguyễn Bình Phương	26. Làm đĩ của Vũ Trọng Phụng
27. Bướm trắng của Nhất Linh	27. Bếp lửa của Thanh Tâm Tuyền
28. Tuổi nước độc của Dương Nghiễm Mậu	28. Mùa lá rụng trong vườn của Ma Văn Kháng
29. Gặp gỡ cuối năm của Nguyễn Khải	29. Mảnh đất lắm người nhiều ma của Nguyễn Khắc Trường
30. Marie Sến của Phạm Thị Hoài	30. Tiêu Sơn tráng sĩ của Khái Hưng
31. Tố Tâm của Hoàng Ngọc Phách	31. Bước đường cùng của Nguyễn Công Hoan
32. Hồn bướm mơ tiên của Khái Hưng	32. Vòng tay học trò của Nguyễn Thị Hoàng
33. Tiêu Sơn tráng sĩ của Khái Hưng	33. Sóng ở đáy sông của Lê Lựu
34. Gia tài người mẹ của Dương Nghiễm Mậu	34. Lều chõng của Ngô Tất Tố
35. Đoạn tuyệt của Nhất Linh	35. Những ngày thơ ấu của Nguyên Hồng
36. Đò dọc của Bình Nguyên Lộc	36. Bướm trắng của Nhất Linh
37. Mẫn và tôi của Phan Tứ	37. Dấu chân người lính của Nguyễn Minh Châu
38. Miền thơ ấu của Vũ Thư Hiên	38. Đi về nơi hoang dã của Nhật Tuấn
39. Ăn mày dĩ vãng của Chu Lai	39. Thanh Đức của Khái Hưng
40. Tắt đèn của Ngô Tất Tố	40. Lan Hữu của Nhượng Tống
41. Trúng số độc đắc của Vũ Trọng Phụng	41. Bên kia bờ ảo vọng của Dương Thu Hương
42. Đôi bạn của Nhất Linh	42. Trúng số độc đắc của Vũ Trọng Phụng
43. Xóm Rá của Ngọc Giao	43. Gánh hàng hoa của Khái Hưng và Nhất Linh
44. Thanh Đức của Khái Hưng	44. Hai người điên giữa kinh thành Hà Nội của Nguyễn Bính
45. Trư cuồng của Nguyễn Xuân Khánh	45. Mù khơi của Thanh Tâm Tuyền
46. Khung rêu của Nguyễn Thị Thụy Vũ	46. Gia tài người mẹ của Dương Nghiễm Mậu
47. Áo mơ phai của Nguyễn Đình Toàn	47. Gặp gỡ cuối năm của Nguyễn Khải
48. Hành trình ngày thơ ấu của Dương Thu Hương	48. Miền thơ ấu của Vũ Thư Hiên
49. Trong sương hồng hiện ra của Hồ Anh Thái	49. Mùa biển động của Nguyễn Mộng Giác
50. Thoạt kỳ thủy của Nguyễn Bình Phương	50. Người đi vắng của Nguyễn Bình Phương

Một vài nhận xét

Như đã nói trên, cuộc bình chọn này không hề là cuộc bình chọn do một tổ chức nhà nước nào, lượng người bình chọn cũng không đủ lớn để tiêu biểu cho độc giả cả nước, nhưng với cách làm của Zzz Review ta cũng thấy bảng bình chọn có giá trị nhất định, đáng để tham khảo.

Theo kết quả bình chọn này, ta thấy Top 5 của 2 bảng gần giống nhau với 5 tác phẩm: Nỗi buồn chiến tranh, Số đỏ, Những ngã tư và những cột đèn, Sống mòn, Thời xa vắng.

Hai bản danh sách khá trùng nhau, ngoại trừ thứ tự xếp hạng có khác. Trong 50 cái tên được đề cử, có 12 cái tên không trùng nhau giữa 2 bảng.

Những tiểu thuyết được bình chọn trong top 50 của Danh sách độc giả nhưng không có trong Danh sách chuyên gia là:

Những tiểu thuyết được bình chọn trong top 50 của Danh sách chuyên gia nhưng không có trong Danh sách độc giả là:

Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh có đến 3 tác phẩm trong danh sách, là Hồ Quý Ly, Trư cuồng và Miền hoang tưởng. Đáng chú ý là bộ 3 tiểu thuyết lịch sử của ông là Hồ Quý Ly, Mẫu thượng ngàn và Đội gạo lên chùa chỉ có Hồ Quý Ly được chọn còn 2 tác phẩm còn lại thì không, dù cũng xuất sắc không kém, có lẽ người chọn chỉ chọn một tác phẩm tiêu biểu.

Tiểu thuyết Hồ Quý Ly của Nguyễn Xuân Khánh

Nhà văn hải ngoại Nguyễn Mộng Giác có 2 tác phẩm được chọn là tiểu thuyết lịch sử Sông Côn mùa lũ và Mùa biển động.

Tiểu thuyết Sông Côn mùa lũ của Nguyễn Mộng Giác

Trong 2 bản danh sách này có tiểu thuyết của các tác giả trong Tự lực văn đoàn, các tác giả miền Nam giai đoạn trước 75 như Thanh Tâm Tuyền, Nguyễn thị Hoàng, Nguyễn thị Thụy Vũ, Dương Nghiễm Mậu...; tiểu thuyết của các tác giả mà tác phẩm của họ đang không được phổ biến như Dương Thu Hương, Trần Dần, Phạm thị Hoài... (có lẽ vì thế mà bài viết giới thiệu về Danh sách bình chọn này sau khi đăng trên Tuổi trẻ online có chút xíu thì đã bị rút xuống ngay!).

Ý kiến cá nhân của tui là danh sách bình chọn này rất đáng tham khảo và có giá trị. Ngoài ra, thông qua bài viết nhỏ này tui muốn giới thiệu đến các bạn một trang web, một diễn đàn rất hay dành cho những người ham mê đọc sách: Zzz Review.

Phạm Hoài Nhân