Kê là Gà

Kê Gà là tên một mũi đất nhô ra biển ở Bình Thuận, cũng là tên ngọn hải đăng cổ xưa ở đó.

Kê là gà.

Kê Gà là... gà gà. Đầu là gà, đuôi cũng là gà!

Địa danh do ông bà ta đặt nhiều khi khá quê mùa, cục mịch, nhưng thường là có nghĩa chứ không... lãng nhách như vậy. Nhiều người cho rằng tên Kê Gà là sai, đọc đúng phải là Khe Gà. Wikipedia giải thích tên gọi Kê Gà như sau: vì mũi đất nhô ra giống đầu con gà nên gọi là Kê Gà. Ơ hay, giống đầu con gà sao không kêu là Đầu Gà, Mũi Gà, hay... Mỏ Gà, mắc chứng gì lại kêu là... gà gà (Kê Gà)?

Hải đăng Khe Gà. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Lý giải về địa danh Khe Gà nghe hợp lý hơn nhiều:

Đảo nhỏ khoảng 5 ha này là một phần đất tách rời từ núi Cẩm Kê mà trong sách Đại Nam nhất thống chí ghi là Kê Dữ (tức Đảo Gà) do có đàn gà rừng với màu lông sặc sỡ sống bên khe suối có dòng (khe) nước ngọt chảy ra biển. Như vậy Khe Gà ý nói đến nơi có dòng suối (khe suối, ngoài ra khê cũng có nghĩa là suối) nơi có nhiều gà. Lập luận cho rằng đây là chữ khe càng đáng tin hơn, bởi vì cách đó khoảng 3 km có một dòng suối lớn hơn, chảy ra biển có tên là Khe Cả mà Đại Nam nhất thống chí gọi là Đại Khê.

Vậy cái chữ đi với Gà ở đây phải là Khe, hoặc cùng lắm là khê (suối) chứ không thể nào là Kê được!

Sự nhầm lẫn có lẽ tại người Pháp. Họ đâu có biết tiếng Việt, do đó ký âm lại những từ tiếng Việt không chính xác. Trên bản đồ hải trình của người Pháp, ghi địa điểm có ngọn hải đăng này là Kéga. Thế là chết danh Kê Gà luôn! (Điều này tương tự như Chí Hòa bị sai thành Kỳ Hòa, Đất Hộ thành Đa Kao...)

Khe Gà đúng, Kê Gà sai. Khổ một nỗi, cái sai đó nó sai triền miên đến mức trở thành... đúng. Bây giờ trên bản đồ, giấy tờ hành chánh, bảng hiệu... tất tần tật đều ghi tên Kê Gà!

Cho nên tui nói trước, khi tui kể chuyện đi đến mũi đất này tui đành phải gọi là Kê Gà, bởi vì nếu gọi đúng là Khe Gà các bạn sẽ lại hỏi: Ủa, chỗ đó là chỗ nào, sao hổng thấy trên bản đồ?

Hê! Khe Gà hay Kê Gà?

Kê Gà chứ! Bản đồ ghi vậy mà!

Phạm Hoài Nhân