Nhà thờ Tân Định

Nhà thờ Tân Định tọa lạc tại số 289 Hai Bà Trưng, quận 3, TPHCM, là một trong những ngôi nhà thờ xưa nhất Sài Gòn còn tồn tại đến nay. Cũng có thể không phải "một trong những" nữa mà chính là ngôi nhà thờ được hoàn thành sớm nhất tại Sài Gòn. Nhà thờ Tân Định khởi công năm 1870 và khánh thành ngày 16/12/1876. Trong khi đó Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn được khởi công năm 1877 và hoàn thành năm 1880. Ngoài ra, theo tìm hiểu sơ bộ của tôi thì chưa thấy nhà thờ nào xưa hơn mà hiện nay vẫn còn tồn tại ở Sài Gòn. Rất mong các bạn góp ý thêm.

Nhà thờ Tân Định. Ảnh: P.H. Nhân

Các thông tin sau về nhà thờ Tân Định được trích từ website Giáo xứ - giáo họ Việt Nam.

Quá trình xây dựng nhà thờ

Nhà thờ Tân Định là một trong những công trình tôn giáo được xây dựng rất sớm ở Sài Gòn, được khởi công năm 1870 và khánh thành ngày 16/12/1876.

Công trình này luôn được sửa chữa, nới rộng trong nhiều đợt khác nhau, nhưng không hề xóa đi kiến trúc ban đầu. Năm 1896, nhà thờ được nối thêm hai căn và hai hàng ba có xây tường chung quanh.

Từ năm 1926, nhà thờ được nới rộng thêm. Cũng trong thời điểm này, tháp chuông được xây dựng cạnh công lộ Hai Bà Trưng, cao 52,6m. Ngày 6/01/1929, nhà thờ nhận được ba bàn thờ cẩm thạch Ý trị giá 50.000 quan do một gia đình dâng tặng. Năm 1949, sườn nhà thờ được chỉnh sửa lại, thay đổi kèo và đòn tay bằng sắt. Năm 1957, sân nhà thờ được tráng nhựa.

Tháng 12/1976, để kỷ niệm 100 năm xây dựng, nhà thờ được sơn lại, gỡ bỏ các hàng rào sắt. Đồng thời cung thánh cũng được đổ cao hơn, tráng lại bằng đá mài màu xanh cho hợp với các cột chung quanh. Một công trình khác cũng được thực hiện vào thời gian này là sửa và sơn lại tháp chuông, tô lại trần. Với màu hồng đặc trưng, tháp chuông cao vút của nhà thờ Tân Định luôn nổi bật trên nền trời xanh thẳm trông rất đẹp mắt. Tháng 7/1999 và tháng 9/2000, nhà thờ tiếp tục được sơn lại cả bên ngoài lẫn bên trong.

Khám phá kiến trúc nhà thờ

Nhà thờ Tân Định là một trong những kiến trúc đẹp nhất thành phố. Tổng thể kiến trúc mang phong cách Gothic kết hợp Roman, pha chút Baroque ở những nét trang trí. Màu sơn hồng và những đường nét hoa văn trang trí màu trắng làm cho toàn bộ công trình nổi bật trên nền trời xanh, tạo một vẻ lộng lẫy và tươi mới.

Nhìn từ phía mặt tiền, du khách có thể thấy toà tháp chính và hai tháp phụ. Trên đỉnh tháp là chóp hình bát giác với cây thánh giá đồng cao 3 m. Trong tháp có 5 quả chuông, nặng tổng cộng 5,5 tấn. Hai bên tháp phụ có những tháp đèn, có nhiều lỗ thông gió và những hoa văn tạo vẻ vững chãi, rất duyên dáng. Hai dãy hành lang có mái vòm, lợp ngói vảy cá, những ô cửa tròn với hoa lá trang trí, tượng thiên thần rất tinh xảo.

Thánh đường bên trong khá bề thế với hai hàng cột Gothic, dẫn tới bàn thờ chính. Cùng với mặt tiền, hai hàng cột này được đánh giá là những nét đẹp nhất trong cả công trình kiến trúc. Hàng cột biên bên trái là tượng các thánh nữ, bên phải là tượng các thánh nam. Các bàn thờ trong thánh đường được làm bằng đá quý đưa từ Ý sang.

Tọa lạc bên cạnh một đường phố nhộn nhịp người xe qua lại, nhà thờ Tân Định có hình dáng thật mỹ lệ, từ những vòm cung cong cong cho đến các chi tiết chạm khắc tỉ mỉ. Vào mỗi buổi chiều tà, khi chuông thánh đường ngân vang từng hồi thánh thót, mây trắng từng cụm bay về, tháp chuông nhà thờ như in trên bầu trời một vệt hồng, tinh xảo và thơ mộng.

Các hình ảnh sau được chụp ngày 9/9/2015

Phạm Hoài Nhân (tổng hợp)

Ảnh: Phạm Tường Nhân