Chùa Bà Chợ Lớn - Tuệ Thành hội quán

Hội quán Tuệ Thành (hiện tọa lạc tại 710 Nguyễn Trãi, quận 5) do người Hoa gốc Tuệ Thành (tức phủ Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông) đến vùng Sài Gòn - Chợ Lớn làm ăn xây dựng nên để thờ bà Thiên Hậu Thánh Mẫu phù hộ cho họ đi biển được an toàn. Ước hội quán được xây dựng nên khoảng 1760. Với đa số người dân, tên gọi Chùa Bà Thiên Hậu, chùa Bà Chợ Lớn hay miếu Thiên Hậu quen thuộc hơn, nhưng tên chính thức nơi đây - và được ghi trong bằng chứng nhận Di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp Quốc gia là Hội quán Tuệ Thành.

Chính diện Chùa Bà

Bảng công nhận Di tích Hội quán Tuệ Thành

Cộng đồng người Quảng Đông ở SG-Chợ Lớn rất đông và mạnh, thông qua hội quán Tuệ Thành họ có những hoạt động tương tế lẫn nhau, lập nên trường học, bệnh viện. Trường học bây giờ là trường THCS Mạch Kiếm Hùng, bệnh viện bây giờ là BV Nguyễn Tri Phương (đều đã do Nhà nước quản lý).

Trường THCS Mạch Kiếm Hùng nằm bên cạnh hội quán

Với bề dày lịch sử như vậy, với chiều sâu tâm linh (tín ngưỡng về Bà Thiên Hậu) cùng khả năng kinh tế rất cao của người Quảng Đông, tui nghĩ cơ sở tín ngưỡng này rất huy hoàng tráng lệ. Tuy nhiên, rất bất ngờ là khi tới đây tui thấy hội quán rất cổ kính và không hề có vẻ rực rỡ nguy nga. Có lẽ đây cũng phần nào là chủ ý của ban quản trị hội quán, tạo vẻ nghiêm trang, kính cẩn cho cơ sở của mình.

Cặp lân đá ngồi chầu hai bên cửa. Không rực rỡ, hào nhoáng nhưng những kiến trúc này không kém phần uy nghi,trang trọng.

Trên mái hội quán trang trí nhiều hình gốm nghệ thuật.

Bên trong hội quán hơi tối, và không giống như các hội quán Phúc Kiến dùng nhiều màu đỏ, nơi đây chủ yếu là sắc đen, xám, xanh lam. Điều gây "choáng" là có rất nhiều cổ vật. Nhà sưu tập cổ vật, cố lão gia Vương Hồng Sển đã nức nở khen: "...Chùa ngày nay như ta thấy, toàn xây bằng vật liệu bên Tàu đem qua, từ viên gạch, tấm ngói, đến những đồ gốm gắn trên mái nóc đều do thuyền buồm chở sang đây, đến cách thức phong tô cũng giữ y thể thức Tàu, gạch xây liền mí không tô hồ, đếm rỡ từng tấm một, lằn hồ thẳng đường thẳng lối khít rịt và ngay bon như vẽ, thiệt là rất khéo và tưởng chừng thợ kim thời khó làm sắc sảo hơn được nữa. Truy ra chùa nầy trùng tu năm 1860 (Hàm Phong năm thứ 10). Ngày nay đứng sân chùa ngắm lên các cảnh chưng trên nóc bằng đồ gốm nung bên Tàu là biết được những phong tục Trung Hoa cổ thời, thuở vua chúa còn trị vì: đả võ đài, thi đậu vinh quy, công chúa tuyển phò mã, v.v... những vật này đáng được liệt kê vào sổ cổ tích vậy."

Bộ lư ngũ sự (5 món) đúc năm 1886

Tượng thờ Bà Thiên Hậu Thánh Mẫu

Hiện giờ, ngày thường Chùa Bà Chợ Lớn vẫn có đông người đến cúng lễ, nhưng đông hơn là vào các ngày mùng một và rằm hàng tháng, các ngày lễ Tết trong năm của người Hoa.

Nhang vòng là thứ đặc trưng, không thể thiếu ở các chùa người Hoa

Danh sách các nhà hảo tâm

Đây thì không phải nhà hảo tâm!

Phạm Hoài Nhân