Núi Thị ở Suối Tre

Trên quốc lộ 1 từ TPHCM hướng về Long Khánh, khi gần tới Suối Tre (~ cây số 1824), nhìn về bên phải ta thấy một ngọn đồi nhô cao. Đó là núi Thị.

Núi Thị không là một danh lam thắng cảnh, không có chiều cao nổi bật. Thậm chí trong Địa chí Đồng Nai không hề nhắc tới tên núi Thị với tư cách là một ngọn núi, mà chỉ nhắc đến với tư cách một điểm chiến sự quan trọng (điều này ta sẽ nhắc đến trong phần sau).

Điều khiến người ta nhớ đến núi Thị là nó rất dễ thấy khi đi trên quốc lộ 1, thấp thoáng trên đỉnh núi là một ngôi biệt thự và cột ăng ten cao vút. Thêm nữa, ngôi biệt thự này đã được đưa vào một cảnh quay trong bộ phim Ván bài lật ngửa (phần cuối Tập 4, Cơn hồng thủy và bản Tango Số 3).

Ngôi biệt thự trên đỉnh núi Thị. Ảnh: Facebook xã An Lộc

Cảnh trong phim Ván bài lật ngửa. Ảnh chụp màn hình

Như đã nêu, về mặt địa lý, núi Thị không cao, không lớn nên không được ghi nhận trong sách Địa chí Đồng Nai. Chiều cao của núi được ghi nhận trong một số tư liệu khác là khoảng 260 met. Với chiều cao này (tương đương cả trăm tầng lầu) thì việc leo lên không hề đơn giản với một ông già yếu nhớt như tui, thế nhưng tui đã có thể thư thả đi bộ từ chân lên đỉnh núi một cách khá thoải mái. Vậy thật sự núi cao bao nhiêu?

Đường mòn lên núi khá thoải mái.

Cách kiểm tra độ cao chính xác nhất có lẽ là xem theo Google Earth. Theo đó, độ cao ở đỉnh núi Thị là 264 met so với mặt nước biển. Thế nhưng độ cao ở quốc lộ 1, chỗ quẹo vô đường lên núi Thị đã khoảng 210 met rồi, và ở chân núi chỗ dừng xe để đi bộ là khoảng 220 met. Vậy là từ chân núi đến đỉnh chỉ khoảng 45 met thôi, thêm nữa đường bộ từ chân lên đỉnh núi khá dài (khoảng 650 met) nên đường rất thoải, không dốc.

Núi Thị trên Google Maps. Con đường lên núi uốn lượn và núi chỉ cao khoảng 45 met nên độ dốc rất nhỏ

Bản đồ 3D núi Thị trên Google Earth. Trên bản đồ này ta thấy núi Thị là một ngọn đồi thấp.

Thực tế là nhóm tụi tui gồm 2 ông già U70 và một U50 đi lên núi Thị một cách khá nhởn nhơ ở thời điểm gần giữa trưa, vì ở Suối Tre do độ cao tương đối nên nhiệt độ thấp và hai bên đường mòn là cây xanh che bóng mát.

Có thể thấy độ dốc của con đường không cao lắm và đường khá rộng xe máy có thể đi thoải mái.

Điều thú vị là 2 bên đường thỉnh thoảng có ổi, chuối có trái chín hái ăn rất ngon (chắc là có chủ, nhưng không thấy chủ đâu nên mạn phép hái ăn).

Chuối nè!

Vừa đi vừa ăn ổi hái được ven đường

Đang tìm xem có gì ăn được không

Trở lại với những gì ghi nhận về núi Thị trong Địa chí Đồng Nai. Đây là một vị trí chiến lược quan trọng. Tuy không cao nhưng từ đỉnh núi Thị có thể quan sát được một vùng rộng lớn. Trong thời kỳ chiến tranh, trên đỉnh núi Thị có căn cứ quân đội và có bố trí 4 khẩu pháo 105 ly của VNCH.

Theo Địa chí Đồng Nai, một số trận đánh quan trọng tại núi Thị thời điểm 1945, 1946 như sau:

Lực lượng vũ trang Biên Hòa từ tầm vông giáo mác nhanh chóng trưởng thành, đến tháng 6/1946 đã hình thành Chi đội 10; 3 hình thức vũ trang được xây dựng, vũ khí thô sơ nhưng tinh thần hừng hực khí thế cách mạng; tổ chức nhiều trận đánh ngăn bước tiến của giặc, tạo nên nhiều chiến công vang dội như Trận thắng Núi Thị - Xuân Lộc (30-10-1945);...

Năm 1946, tại núi Thị, núi Tung (An Lộc), tự vệ chiến đấu, công nhân cùng bộ đội Nam tiến (Nam Long) chặn đánh và làm bị thương trên 100 lính Anh, Pháp, Nhật. 

Đặc biệt, trong chiến dịch Xuân Lộc tháng 4/1975, núi Thị đóng vai trò khá quan trọng. Những đoạn sau trích nguyên văn trong Địa chí Đồng Nai:

5 giờ 30 sáng mồng 9/4/1975 pháo chiến dịch 130 ly (pháo tầm xa của quân đội nhân dân Việt Nam) ở tọa độ 17 – 5507 (Túc Trưng - Bảo Vinh) gầm vang báo hiệu trận tiến công tuyến phòng thủ Xuân Lộc mở màn. Sau hơn một tiếng đồng hồ pháo cấp tập vào các mục tiêu trong thị xã Long Khánh, Xuân Lộc, phía ta chuyển làn bắn chế áp pháo địch ở Núi Thị, hỗ trợ xe tăng, bộ binh ở các hướng đồng loạt tiến công. Ngay phút đầu tiên, cột ăng-ten trong tiểu khu Long Khánh bị gục đổ, các kho đạn nổ tung.
...

Sau một ngày đồng loạt tiến công, địch bị thiệt hại nặng nề. Hệ thống bố phòng ở Xuân Lộc bị phá vỡ. Cờ giải phóng tung bay trên các tòa nhà: dinh tỉnh trưởng, khu cố vấn Mỹ, ty cảnh sát, trụ sở tình báo CIA. Hậu cứ sư đoàn 18 bị chọc thủng một mảng.

Địch phát hiện ra ý đồ chiến thuật của ta, chúng lập tức điều chỉnh lực lượng điều tiểu đoàn 1 chiến đoàn 48 từ Tân Phong về, tiểu đoàn 3 chiến đoàn 48 chốt tại Tân Phong. Chiến đoàn 52 từ Túc Trưng về Kiệm Tân, tiểu đoàn 2 chiến đoàn 52 về tiếp ứng cho thị xã. Tiểu đoàn 1 chiến đoàn 52 giải tỏa ấp Trần Hưng Đạo, các tiểu đoàn bảo an được chấn chỉnh, tăng cường phòng thủ hướng đông thị xã. Bộ chỉ huy sư đoàn 18 di chuyển về hướng đông Tân Phong, tiểu khu trưởng Long Khánh chuyển về Núi Thị, phi pháo tăng cường đánh phá hậu phương ta ở mũi tiến công hướng đông.

...

Trước tình huống nghiêm trọng đồng chí Hoàng Cầm trực tiếp xuống Xuân Lộc nắm tình hình và chỉ đạo thay đổi phương án tác chiến: Tạm thời rút lực lượng chủ lực ra khỏi trung tâm thị xã để củng cố; sử dụng lực lượng dự bị mạnh bất ngờ tiến công địch tiêu diệt chiến đoàn 52/18 tại Kiệm Tân và Dầu Giây, chiếm cao điểm Núi Thị, tách Xuân Lộc khỏi sự chi viện từ hướng tây. Xuân Lộc bị cô lập sẽ hoang mang, ta tung lực lượng đánh địch bật khỏi Xuân Lộc.

Rạng sáng 15 tháng 4 trung đoàn 33 và lực lượng du kích tiêu diệt 1 tiểu đoàn của chiến đoàn 52 và 1 chi đoàn xe bọc thép tại ngã ba Dầu Giây, chiếm Núi Thị. Trung đoàn 4 diệt gọn 2 tiểu đoàn bộ binh, 1 tiểu đoàn pháo binh, 1 chi đoàn xe bọc thép thu 12 khẩu pháo, bắt sống hàng trăm tù binh, giải phóng chi khu Kiệm Tân. Chiến đoàn 52 sư 18 bị đánh tan.

Chuyện cũ qua đã lâu rồi, những thông tin chiến sự ghi lại ở trên cũng chỉ là từ một phía. Chỉ biết là từ sau 1975, núi Thị không còn đóng vai trò quân sự quan trọng nữa. Trên núi hiện nay có một cột ăng ten cao, nghe nói được dựng lên làm nghi binh trong thời kỳ chiến tranh biên giới chớ không phải là ăng ten thực sự. Không biết thực hư thế nào.

Điều mà ngày nay rất nhiều người quan tâm là ngôi biệt thự bỏ hoang trên núi. Chuyện này xin kể trong một bài sau.

Từ ngôi biệt thự bỏ hoang trên núi Thị nhìn ra bên ngoài

Phạm Hoài Nhân