Sông dài

Sông dài là tên một vở cải lương nổi tiếng của cặp soạn giả Hà Triều - Hoa Phượng từ cách đây hơn nửa thế kỷ. Nội dung vở tuồng kể về chuyện tình của đôi trai gái quê, nàng là Lượm - bị mù từ thuở bé, và chàng là Niễng - bị thọt chân và nám mặt. Dù qua bao trắc trở nhưng cuộc tình đôi lứa vẫn thủy chung son sắt, như câu ca dao:

Sông dài con cá lội biệt tăm

Phải duyên phu phụ, ngàn năm em vẫn chờ

Vở cải lương này thu hút khán giả đến nỗi hơn 50 năm qua rồi mà vẫn được diễn đi diễn lại, đã được chuyển thể thành kịch diễn trên sân khấu với bao nhiêu thế hệ nghệ sĩ khác nhau. Mới đây, Sông dài còn được chuyển thể thành phim truyền hình nhiều tập.

Làng quê trong câu chuyện được gọi là Vĩnh Trạch. Vậy thôi, không thêm chi tiết nào nữa cả!

Nào giờ khi xem Sông dài tôi vẫn nghĩ Vĩnh Trạch là một cái tên do tác giả tưởng tượng ra. Nó không cần có thật, miễn là người xem hiểu nó là một vùng quê miền Tây Nam bộ là được.

Thế nhưng mới đây tôi biết được Vĩnh Trạch là một địa danh có thật. Đó là xã Vĩnh Trạch, huyện Thoại Sơn, tỉnh An giang. Lần theo dòng tư liệu một chút nữa, tôi được biết rằng Hoa Phượng - một trong 2 tác giả của vở cải lương - sinh quán ở huyện Thoại Sơn, An Giang. Như vậy, chính ông đã đưa vùng đất quê hương của mình vào trong tác phẩm. Con sông dài ở đây là con rạch Long Xuyên, kéo dài từ An Giang (quê hương của Hoa Phượng) đến tận Kiên Giang (quê hương của Hà Triều). (Đến đây, tôi lại tự hỏi: liệu câu chuyện tình Lượm - Niễng trong Sông dài có phải là một câu chuyện có thật mà Hoa Phượng đã chứng kiến khi còn ở quê nhà không nhỉ?)

Thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn, nhìn từ núi Ba Thê. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chẳng những Vĩnh Trạch là một địa điểm có thật, mà còn là nơi tôi đã đi ngang qua nhiều lần. Vĩnh Trạch cách thành phố Long Xuyên chỉ khoảng 15 km, đi theo tỉnh lộ 943. Tôi đã nhiều lần đến thị trấn Núi Sập, thị trấn Óc Eo của huyện Thoại Sơn, đều đi qua nơi này. Tiếc rằng tất cả những lần ấy đều đi lướt qua mà không dừng lại để có một chút cảm xúc: Đây là nơi phát sinh mối tình Lượm - Niễng trong Sông dài. Đây là sinh quán của soạn giả cải lương nổi tiếng Hoa Phượng.

Một cánh đồng lúa mênh mông ở Vĩnh Trạch. Ảnh: Bùi Thụy Đào Nguyên.

Ở nước ngoài, có nhiều địa điểm trong phim ảnh trở thành điểm tham quan nổi tiếng. Với một vở cải lương sống cùng năm tháng như Sông dài, và một soạn giả tài hoa như Hoa Phượng, tôi nghĩ rằng nhắc lại địa danh xã Vĩnh Trạch, huyện Thoại Sơn để nếu ai có dịp qua đó dừng chân tưởng nhớ cũng là điều đáng làm, phải không bạn?

Nói đến đây, chợt nhớ đến ba tôi. Ông vốn rất yêu thích giọng ca Út Trà Ôn. Có lần cùng ba tôi đi qua Ngã Bảy, Phụng Hiệp, tôi nói: Đây là kinh Ngã Bảy, chỗ mà Út Trà Ôn đã hát trong bài Tình anh bán chiếu nè ba! Ba tôi có vẻ xúc động lắm, ông ngắm nhìn dòng kinh, và có lẽ trong đầu đang vang lên câu vọng cổ đã mấy mươi năm:

Ghe chiếu Cà Mau đã cắm sào trên bờ kinh Ngã Bảy
sao cô gái năm xưa chẳng thấy ra ....... chào.

Ngã Bảy Phụng Hiệp. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Âm nhạc, thơ ca thường giúp chúng ta thấy những cảnh quan trước mắt có cả tâm hồn, các bạn à.

Phạm Hoài Nhân