7 thg 7, 2014

Đình Bình Tự hay đền thờ Quang Trung?

Có một dịp tôi đi lang thang ở Cù lao Phố và phát hiện nơi này


Ngôi đền này có kiến trúc quá thô sơ và... xấu, không có dáng vẻ uy nghi của đền thờ một chút nào. 



Trên cổng ghi chữ "Đền thờ Nguyễn Huệ" bằng chữ quốc ngữ khá vụng về và niên đại là 1961, một thời điểm không lấy gì làm lâu lắm.

Hai bên cột là 2 câu đối viết bằng chữ quốc ngữ, cũng khá thô:

Hiệp lực dân quân an xã hội
.... (đọc không được) hạnh phúc toàn

Xem tới đây, tôi thấy có mấy điều kỳ lạ:
  • Thứ nhất, dù vua Quang Trung là một bậc anh hùng đất Việt nhưng riêng đối với cù lao Phố ông không hề có công trạng gì, mà ngược lại chính quân Tây Sơn đã tàn phá cù lao Phố khiến mảnh đất Đại Phố này trở nên điêu tàn. Vì thế không có lý do gì để lập đền thờ Quang Trung nơi đây.
  • Thứ hai, nếu đã lập đền thờ sao không là đền thờ Quang Trung hoàng đế mà là đền thờ Nguyễn Huệ?
  • Thứ ba, niên đại ghi trên cổng tại sao lại là 1961, không liên quan gì đến sự kiện lịch sử nào? Hay đó chỉ là năm xây lại chiếc cổng này mà thôi, còn đền thờ đã có trước?
  • Ai xây nên đền thờ và cổng này mà kiến trúc và điêu khắc thô kệch vậy?
Bước vào bên trong, thì thấy kiến trúc này là đình chứ không phải đền.


Có bàn thờ Tiền hiền, Hậu hiền và ghi tên đây là đình Bình Tự

Tôi không đọc được chữ Hán nên không biết đây là những chữ gì, riêng 2 bảng treo 2 bên được viết bằng tiếng Việt. Bảng bên trái là danh sách Tiền hiền, bảng bên phải là danh sách Hậu hiền. Cả 2 bảng đều có chữ Bình Tự.

Phía bên phải bảng Tiền hiền

Phía bên trái bảng Hậu hiền

Phía sau đền thờ (hay đình) là võ ca, giống như kiến trúc chung của các ngôi đình


Kiến trúc của công trình này khá đơn sơ, và con số ở trên cho thấy nó được xây dựng năm 1993. Đặc biệt, ta hãy xem bảng chữ trên đầu cột hình rồng: (Bà Trương thị Năm cúng con rồng!)


Đây là một ngôi miếu nhỏ trong khuôn viên đền thờ (đình)


Khi tôi đến đây thì đình cửa đóng then cài như hình trên (vào từ cửa bên hông), và tuyệt nhiên không một bóng người. Do đó không có ai để hỏi han gì cả. Bên ngoài đình thì cũng hoang vắng thế này đây:


Thật tình, khi đến đây rồi đi, tôi vẫn chưa biết rằng đây chính là đình Bình Tự, một trong 11 ngôi đình cổ của Cù lao Phố.

Sau này, tôi đọc được một vài tư liệu ít ỏi như sau:

Theo thời gian, dưới sự tác động những biến cố lịch sử, đối tượng thờ chính của một số đình đã bị thay đổi, như đình Bình Tự trở thành đền thờ vua Quang Trung, đình Bình Kính trở thành đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh. Tuy nhiên, đình Bình Kính trở thành đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh dựa trên nguyện vọng của nhân dân, còn đình Bình Tự bị biến thành đền thờ vua Quang Trung theo phong trào “cải tạo di tích” của chính quyền địa phương, điều này cũng tạo nên những ảnh hưởng lớn đối với tâm lý của người dân thuộc di tích.

(Nguyễn thị Toàn Thắng - Quần thể di tích lịch sử - văn hóa ở Cù lao Phố)

Đọc đoạn phân tích này, ta cứ ngờ ngợ đình Bình Tự trở thành đền thờ vua Quang Trung là do chính quyền địa phương sau 1975. Thế nhưng bảng "Đền thờ Nguyễn Huệ" lại ghi năm là 1961 kia mà. Vậy thực sự đình biến thành đền thờ khi nào? Do ai?

Mới đây, qua Facebook, bạn Tèo Mỹ Lee có cung cấp một vài hình ảnh về đình Bình Tự, vào dịp cúng lễ chứ không phải lúc hoang vắng như tôi đã gặp:


Ảnh: Tèo Mỹ Lee

Tôi viết bài này ghi lại những nhận xét và thắc mắc của mình, mong rằng bạn Tèo Mỹ Lee cùng các bạn ở Cù lao Phố giải thích thêm giúp tôi. Cũng mong rằng các bạn biết chữ Hán như anh Toro VN giúp đọc dùm các chữ có trong đình. Cảm ơn mọi người rất nhiều.

Phạm Hoài Nhân

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét