Mẹ đưa em qua phủ Tây Hồ

Khăn quàng cũ cuối mùa thu,
Mẹ đưa em qua phủ Tây Hồ 

là lời ca bài Phố nghèo của nhạc sĩ Trần Tiến. Bài hát gợi lên một không gian đậm chất Hà Nội. Hà Nội nghèo chứ không phải Hà Nội sang, Hà Nội lãng mạn của Phú Quang, Trịnh Công Sơn...

Phủ Tây Hồ là gì? Ở đâu? Thật ra thì không cần biết điều này vẫn cảm được bài hát qua giọng ca da diết của Trần Thu Hà. Thế nhưng biết vẫn thích hơn. Vì thế, ra Hà Nội lần này lúc chớm thu, tôi đưa tôi ra phủ Tây Hồ....

 Hồ Tây, nhìn từ phủ Tây Hồ

Tôi đọc rất kỹ Sơn Nam, ông già Nam bộ giải thích rất chi tiết về các nơi thờ cúng như đền, chùa, miếu, đình...  Có cả dinh (như dinh Cô ở Long Hải, Vũng Tàu), nhưng tuyệt nhiên không thấy ông nhắc đến phủ. Nói đến phủ, tôi nghĩ đến dinh thự, như phủ tổng thống, phủ thủ tướng... Và như vậy phủ Tây Hồ phải chăng là một dinh thự của vị quan nào đấy trên bờ hồ Tây?

Không, không phải vậy! Chùa là nơi thờ Phật, đền là nơi thờ các bậc danh nhân, miếu là nơi thờ các vị thần thánh, còn Phủ là nơi thờ Mẫu, mà tiêu biểu là Mẫu Liễu Hạnh. Giáo sư Vũ Ngọc Khánh giải thích chữ phủ ở đây nghĩa là cõi. Miền Nam không có phủ thờ mẫu nên Sơn Nam không có giải thích điều này.


Phủ Tây Hồ là nơi thờ Mẫu Liễu Hạnh, và tuy cùng nằm ven bờ hồ Tây nhưng phủ nằm tận bên kia hồ, chứ không phải chỗ chùa Trấn Quốc nơi du khách thường lui tới.

 Phủ Tây Hồ

Truyền thuyết kể rằng thuở xưa quan trạng Phùng Khắc Khoan cùng 2 bằng hữu dạo chơi trên Hồ Tây đã tao ngộ chúa Liễu. Đôi bên xướng họa cùng nhau. Phùng Khắc Khoan cho lập phủ Tây Hồ tại nơi gặp gỡ để thờ bà chúa Liễu và nhớ nơi hội ngộ.

  Phủ Tây Hồ

 Thành tâm khấn nguyện

Phủ Tây Hồ trở nên một chốn linh thiêng, người dân thường đến đây cầu tài cầu lộc, nam nữ đến đây cầu duyên cầu tình.

Cây si cổ thụ, buông rể xuống ven hồ

Ngày nọ, ở phủ Tây Hồ, có một gã trung niên từ Nam ra, ngắm hồ Tây mênh mang sương mờ, tưởng nhớ cuộc tao ngộ lung linh năm nào giữa người và tiên, ngắm khách thập phương thành tâm khấn nguyện

 Suy tư

Thoảng đâu đây qua làn sương mỏng lời ca:

Khăn quàng cũ cuối mùa thu,
Mẹ đưa em qua phủ Tây Hồ 

 Phạm Hoài Nhân