Bông điên điển ở miền Đông

Hồi xưa, sau ngày 30/4/75, tui – một gã thư sinh trói gà không chặt, chỉ biết đi học thôi chứ chả biết làm gì – bắt đầu hiểu thế nào là “Lao động là vinh quang”.

Ba là công chức chế độ cũ, đi học tập cải tạo hơn 4 tháng. Má ở nhà cùng các con đi làm ruộng, làm rẫy để khỏi đói.

Tui biết cây điên điển từ hồi đó.

Cây điên điển

Nhà tui trồng lúa trên vùng đất trũng nhỏ (gọi là bàu). Điên điển là một loại cỏ dại, sống khỏe, sống mạnh ở những vùng nước như vậy. Nó có lá giống như lá cây mắc cỡ (mà người ta gọi một cách thơ mộng là hoa trinh nữ), nhưng thân thon thả hơn, và không có gai. Nó cũng không biết khép lá ngây thơ như hoa trinh nữ, chỉ khép lá vào buổi chiều tối.

Đối với tui nó là cỏ dại, cỏ dại chiếm đất của lúa, vì vậy phải tiêu diệt. Phải tàn sát không nương tay!

Nhổ từng bụi. Dùng rựa hoặc phảng để phát, có khi dùng liềm cắt cỏ để cắt từng bó, từng bó. Giết, giết, giết sạch!

Điên điển là một trong những đối tượng để tui thực hiện nghĩa vụ lao động của mình.

Cũng cần nói thêm là ở thời điểm ấy, tui không có khái niệm về bông điên điển. Lý do dễ hiểu: Tui đã tàn sát nó trước khi nó trổ bông!

Sau này, nghe bài Bông điên điển do Phi Nhung, rồi Cẩm Ly hát. Tui thắc mắc tự hỏi: Bông điên điển này là điên điển nào mà nghe tình tứ, nên thơ vậy ta. Rồi tự trả lời: Chắc chắn đó là điên điển miền Tây, chớ không phải thứ điên điển miền Đông là cỏ dại mà tui đã từng tàn sát. Chẳng qua là trùng tên vậy thôi!

Rồi một ngày tui đi miền Tây. Bạn tui là dân miền Tây chính hiệu, mời ăn lẩu.

Nồi lẩu có những bông hoa vàng tươi. Bạn tui cười nói: Mùa này có bông điên điển rồi đây!

Canh chua bông điên điển

Tui hỏi ngu: Bông điên điển đây sao?

Vậy là lần đầu tiên tui được ăn canh bông điên điển, mơ màng nghe câu hát:

Với màu điên điển say mê,

vàng trong ánh mắt vỗ về gót chân.

Trót thương tình nghĩa vợ chồng,

Nên bông điên điển nở cho lòng vấn vương.

Tình thương em khó mà lường.

...

Ăn bông mà điên điển,

Nghiêng mình nhớ đât quê...

Bạn tui hỏi: Đặc sản miền Tây ngon hông?

Tui thiệt tình trả lời: Ngon, ngon quá!

Bông điên điển

Rồi tui cũng thấy được cây điên điển miền Tây. Má ơi, chẳng đâu xa lạ, nó chính là cái cây điên điển mà tui đã tàn sát ngày nào. Nghĩa là: điên điển là điên điển, chẳng có miền Đông miền Tây gì ráo trọi!

Điều khác nhau là ở trong điều kiện nào đó thì ta cảm nhận về điên điển khác nhau mà thôi.

Còn bây giờ, tui đang điên điển... tức là hơi điên điên đó, các bạn à!

Phạm Hoài Nhân

2009

Nói thêm: Tháng 7/2012, đi Gáo Giồng, Đồng Tháp, em gái Gáo Giồng giải thích cho tui rằng có 2 loại điên điển khác nhau, loại ở miền Đông như tôi đã biết gọi là điên điển phao. Hình dưới đây là điên điển mọc hoang ở Gáo Giồng: