Nước mắt nàng Ly trên dòng sông Sê San

Sông Sê San cùng với sông Sê Rê Pốk là những dòng sông chảy ngược ở Việt Nam, chảy từ Đông sang Tây thay vì từ Tây sang Đông như bao nhiêu con sông khác. Trên dòng chảy cuồn cuộn của những con sông này (đổ tử vùng cao Tây nguyên rồi sang Campuchia hòa cùng sông Mêkông tại Biển Hồ Tonlé Sap) có những dòng thác hùng vĩ đẹp đến nao lòng. Như Draysap ở Đắk Nông, như Yaly ở Gia Lai...

Yaly hay Ialy là con thác lớn bậc nhất Việt Nam. Theo tiếng bản địa Ya là nước mắt, Ly là tên người con gái. Dòng thác được ví như dòng nước mắt của nàng Ly.

Ngày 24-9-1992, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng đã chính thức phê duyệt luận chứng kinh tế - kỹ thuật Công trình thủy điện Yaly bằng quyết định số 346/CT. Ngày 4-11-1993, Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã long trọng nhấn nút nổ mìn khởi công công trình Nhà máy thủy điện Yaly. 

Sau gần 10 năm đương đầu với thời tiết khắc nghiệt và địa hình hiểm trở, những người thợ của Tổng công ty Sông Đà, Tổng công ty lắp máy Việt Nam đã biến cả vùng thác Yaly hoang sơ thành một công trình kỳ vĩ. Nhà máy thủy điện Yaly hoàn thành vào ngày 27-4-2003 trên diện tích khu vực rộng hơn 20km²  với nhà máy chính đặt tại xã Yaly, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai và khu vực lòng hồ thủy điện phần lớn trên địa phận huyện Sa Thầy thuộc tỉnh Kontum.

Thủy điện Yaly là một công trình trọng điểm quốc gia, lớn thứ ba cả nước với công suất 720MW và sản lượng điện bình quân 3,68 tỉ KWh/năm.

Dòng thác Yaly cuồn cuộn không còn nữa, thay vào đó là lòng hồ Thủy điện Yaly phẳng lặng. Nước mắt nàng Ly thôi tuôn hay đã lai láng thành hồ?

Hồ thủy điện Yaly. Ảnh: PHN

Đập Yaly mùa xã lũ. Ảnh: Báo Ảnh Việt Nam

Không còn thác Yaly để tham quan, nhưng may thay ban lãnh đạo nhà máy thủy điện Yaly vẫn tổ chức cho khách du lịch vào tham quan công trình thủy điện này, tạo thành một điểm du lịch độc đáo.

Cách thành phố Pleiku khoảng 40 km, bạn có thể đến đây bằng xe bus. Vé vào tham quan chi tiết như thế này, bạn tham khảo nhé:

Ảnh: PHN

Những thông tin này ghi lại vào năm 2011, hiện giờ có thể thay đổi.

Bên lòng hồ thủy điện Yaly. Ảnh: PHN

Cổng vào nhà máy ngầm (nơi đặt các turbine thủy lực). Ảnh: PHN

Bạn có thể dùng xe riêng của mình hoặc thuê xe của Nhà máy để đi tham quan khu vực thủy điện Yaly. Một kỹ thuật viên của Nhà máy sẽ đi theo cùng đoàn để hướng dẫn đường đi và thuyết minh. Ảnh: PHN

Quãng đường đèo khúc khuỷu 10 km này rất lý thú, khi ta vừa ngắm những công trình thủy điện được xây dựng, vừa ngắm khung cảnh hùng vĩ của núi rừng. Ảnh: PHN

Đường hầm đi vào nhà máy ngầm. Ảnh: PHN

Các turbine thủy lực trong nhà máy ngầm. Ảnh: PHN

Nhìn gần, ta thấy các turbine này được sản xuất tại Leningrad, Liên Xô cũ. Ảnh: PHN

Trong nhà máy ngầm này, bạn sẽ được mời vào phòng thuyết minh để nghe giới thiệu về công trình thủy điện Yaly. Ảnh: PHN

Có thể ta thấy luyến tiếc một ngọn thác hùng vĩ giữa Tây nguyên bạt ngàn đã không còn nữa để chiêm ngưỡng, nhưng với công trình thủy điện Yaly này nguồn điện đã mang đến rất nhiều lợi ích kinh tế. Hơn nữa, đây còn là một điểm tham quan hết sức độc đáo. Đừng bỏ qua nếu có dịp đến Kontum hay Pleiku nhé bạn!

Phạm Hoài Nhân