Bà Rá có bà con với Bà Đen không?

3 ngọn núi cao nhất miền Nam là:

1. Núi Bà Đen, cao 986 met, ở Tây Ninh
2. Núi Chứa Chan, cao 837 met, ở Đồng Nai
3. Núi Bà Rá, cao 723 met, ở Bình Phước

Kể từ tháng 7/2025, khi Bình Phước sáp nhập với Đồng Nai thì Đồng Nai sở hữu cả 2 ngọn núi cao thứ nhì và thứ ba của miền Nam. Thôi kệ, nhường huy chương vàng cho Tây Ninh, Đồng Nai ẵm huy chượng bạc và đồng cũng được. Hi hi.

Núi Bà Rá

Chuyện trò bên gốc bòn bon - Bòn bon Long Khánh

Từ hồi tui còn nhỏ xíu xìu xiu ở Long Khánh đã từng biết đến trái bòn bon rồi. Không biết bòn bon đó xuất xứ từ đâu, chỉ biết là ở Long Khánh chỉ nổi tiếng nhiều chôm chôm, cà phê chớ không hề có nhiều bòn bon.

Rất nhiều năm sau, tui về Long Khánh vô vườn trái cây của người thân, bạn bè chơi, rất ngạc nhiên khi thấy hầu như vườn nào cũng có trồng bòn bon, thậm chí bòn bon còn nhiều hơn chôm chôm.

Chuyện trò bên gốc bòn bon - Trái cây vương giả

Về Long Khánh vô rẫy của bạn tui tha hồ leo cây hái trái bòn bon, được ăn thoải mái. Ấy nhưng bòn bon đã từng là loại trái cây quý dùng để tiến vua đó nghen!

Trái bòn bon, lòn bon hay loòng boong, còn có tên rất quý phái là nam trân. Nam trân nghĩa là sản vật quý giá của phương Nam, đó là tên mà vua nhà Nguyễn đã ban tặng cho trái bòn bon.

Cây và trái nam trân (bòn bon)

Chuyện trò bên gốc bòn bon - Khúc hát bòn bon

Mùa mưa năm nay ngẫu nhiên mà tui cùng bạn bè nhiều lần về Long Khánh thăm rẫy của những người bạn thân thương ngày xưa nay vẫn còn ở đó. Và dù lần nào, ở rẫy nào cũng có những gốc bòn bon vào mùa, lúc lỉu trái.

Bên gốc bòn bon, mình nói chuyện bòn bon.

Ai đó nhắc rằng có câu vè ngày xưa con nit thường nghêu ngao là: Bòn bon, sô cô la, sữa hột gà, dầu cù là Mac Phsu. Ý, hổng phải đâu nha, bòn bon đây là kẹo bòn bon, một loại kẹo tròn tròn như viên bi. Chữ bòn bon này xuất xứ từ tiếng Pháp bonbon nghĩa là kẹo. Cả câu kể tên những thứ ngoại nhập (bòn bon, sô cô la, dầu cù là Mac Phsu) hoặc thức uống "quý tộc" (sữa hột gà), còn trái bòn bon là một thứ trái cây  mộc mạc, quê mùa đâu có đứng chung ở đó.

Ngày Nhà giáo Thế giới 2025

Hôm nay, ngày 5 tháng 10, là Ngày Nhà giáo thế giới, viết tắt là WTD (World Teachers' Day).

Xuất xứ

Ngày 5/10/1966, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO) và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đã triệu tập một Hội nghị liên chính phủ tại Paris, thông qua một "Khuyến nghị về cương vị các giáo viên" (Recommendation concerning the Status of Teachers – tài liệu quốc tế đầu tiên xác định các điều kiện làm việc của giáo viên.

Đến năm 1994, UNESCO đề xướng ngày 5/10 hàng năm là Ngày Nhà giáo thế giới. Ngày lễ quốc tế này được tổ chức hàng năm để thu hút sự chú ý của xã hội đến tình trạng của các nhà giáo, vai trò của họ trong việc hình thành và phát triển xã hội, đồng thời huy động sự hỗ trợ cho các giáo viên và để đảm bảo rằng các nhu cầu của các thế hệ tương lai sẽ tiếp tục được các giáo viên đáp ứng.

Biển ở Đồng Nai

Bây giờ Đồng Nai không có biển, nhưng đã một thời Đồng Nai có biển, thậm chí biển rất nhiều nữa kìa.

Sau 30/4/75, 3 tỉnh Biên Hòa, Long Khánh, Phước Tuy nhập lại thành Đồng Nai, Mà Phước Tuy chính là tỉnh có toàn bộ Vũng Tàu (không có Côn Đảo). Đồng Nai có biển từ thời đó.

Biển Hồ Cốc, xưa kia thuộc huyện Xuyên Mộc, tỉnh Đồng Nai, một thời là... cửa ngõ vượt biên. Sau này huyện Xuyên Mộc thuộc Bà Rịa - Vũng Tàu. Bây giờ thuộc TP Hồ Chí Minh. Ảnh: Phạm Hoài Nhân.

Bờ biển ngắn nhất Việt Nam

Trong 13 tỉnh thành Việt Nam không có đường bờ biển thì đến 11 ở miền Bắc. Dễ hiểu thôi, vì bản đồ miền Bắc có dạng quả trám nên các tỉnh nằm trong nội địa nhiều. Từ Thanh Hóa trở xuống hình dạng bản đồ thon dài, lại thêm sau sáp nhập các tỉnh miền núi phía Tây nhập với các tỉnh miền biển phía Đông nên tỉnh nào cũng có biển (như Kon Tum nối Quảng Ngãi, Gia Lai nối Bình Định, Đắk Lắk nối Phú Yên, Lâm Đồng & Đắk Nông nối Bình Thuận).

Xuống phía Nam cũng vậy, tỉnh nào không có biển thì được sáp nhập với tỉnh có biển để thành tỉnh chung có đường bờ biển. Ví dụ như Đồng Tháp (0 biển) nối Tiền Giang (có biển), An Giang (0 biển) nối Kiên Giang (có biển), Cần Thơ + Hậu Giang (0 biển) nối Sóc Trăng (có biển), Vĩnh Long (0 biển) nối Trà Vinh + Bến Tre (có biển).

Biển Tân Thành ở Gò Công, nay thuộc tỉnh Đồng Tháp

Bờ biển dài nhất Việt Nam

Trước sáp nhập, Việt Nam có 28 tỉnh/thành giáp biển trên tổng số 63 tỉnh thành, chiếm 44%.Sau sáp nhập, Việt Nam có 34 tỉnh thành thì có đến 21 tỉnh thành có đường bờ biển, chiếm đến 62%. 

Trong số đó, tỉnh có đường bờ biển dài nhất là Khánh Hòa với 490 km. Trước sáp nhập, Khánh Hòa đã có bờ biển dài rồi, khoảng 200 km nếu chỉ tính bờ biển ở đất liền, còn nếu tính đến đảo (bao gồm quần đảo Trường Sa) thì chiều dài bờ biển lên đến 385 km. Sau sáp nhập, Khánh Hòa được cộng thêm Ninh Thuận có 105 km bờ biển nữa, nâng tổng chiều dài bờ biển lên 490 km.

Có gì mới tại sự kiện Made on YouTube 2025?

Sự kiện Made On YouTube 2025 là sự kiện thường niên lớn nhất của YouTube, tập trung công bố hàng loạt công cụ mới dựa trên Trí tuệ Nhân tạo (AI), các nâng cấp trong YouTube Studio, và các tính năng mở rộng khả năng tiếp cận toàn cầu nhằm "thúc đẩy thập kỷ tiếp theo của sự sáng tạo, kết nối và kinh doanh" trên nền tảng.

Sự kiện năm 2025 diễn ra trong bối cảnh kỷ niệm 20 năm thành lập YouTube và nhấn mạnh vào việc đưa AI trở thành "đối tác sáng tạo" ở mọi giai đoạn làm việc của creator.

Bài viết sau đây của YouTube giới thiệu các nội dung chính của sự kiện.

20 năm tiếp theo:

Thúc đẩy tương lai ngành giải trí cùng Made on YouTube

Hai mươi năm trước, YouTube ra đời với ý tưởng rằng mọi người đều có thể sáng tạo và tìm kiếm một sân khấu với khán giả toàn cầu. Kể từ đó, chúng ta đã chứng kiến ​​những nhà sáng tạo định hình nên văn hóa và giải trí theo cách mà chúng ta chưa từng nghĩ tới. Những người sáng tạo, nghệ sĩ, studio và thương hiệu đã xây dựng nên những công ty năng động, thúc đẩy một nền kinh tế sáng tạo khổng lồ: YouTube đã chi trả hơn 100 tỷ đô la cho các nhà sáng tạo, nghệ sĩ và công ty truyền thông trên toàn cầu trong bốn năm qua.

“Chúng tôi không chỉ tạo nên một nền tảng. Chúng tôi xây dựng một nền kinh tế.” – Neal Mohan

Hôm nay, tại sự kiện Made on YouTube, chúng tôi giới thiệu các sản phẩm và sáng kiến mới để thúc đẩy sự sáng tạo, kết nối và kinh doanh trên YouTube trong thập kỷ tiếp theo.

Kể chuyện theo cách của bạn

AI có thể hỗ trợ những nhà sáng tạo nội dung từ mọi nơi chia sẻ câu chuyện của họ. Vì vậy, chúng tôi đang giúp việc sáng tạo trên Shorts trở nên dễ dàng và thú vị hơn.

YouTube đã bắt đầu tích hợp Veo 3 Fast của Google DeepMind vào Shorts, cho phép bạn tạo phông nền video hoặc clip với âm thanh hoàn toàn miễn phí. Các tính năng mới từ Veo giúp bạn áp dụng hiệu ứng động, thay đổi phong cách video và thêm đạo cụ vào cảnh quay. Tính năng Edit with AI (Chỉnh sửa với AI) sẽ hỗ trợ biến thước phim thô của bạn thành bản nháp video đầu tiên. Bên cạnh đó, tính năng “Speech to song” (Thoại thành bài hát) có thể chuyển đổi đoạn hội thoại trong video thành một đoạn nhạc vui nhộn cho video Shorts tiếp theo của bạn. Tìm hiểu thêm tại đây.

“Từ điện thoại thông minh đến phần mềm chỉnh sửa, các nhà sáng tạo không ngừng thích ứng và phát triển với các công nghệ mới. Chúng tôi xem AI là bước tiến tiếp theo của những công cụ này – được thiết kế để thúc đẩy sự sáng tạo và cách kể chuyện.

Nhưng đừng nhầm lẫn – không một studio, mạng lưới, công ty công nghệ hay công cụ AI nào có thể sở hữu tương lai của ngành giải trí. Quyền lực ấy thuộc về các bạn – những nhà sáng tạo nội dung.” – Neal Mohan

Đơn giản hóa quá trình sáng tạo

Các nhà sáng tạo nội dung đã sử dụng YouTube Studio để có được những hiểu biết sâu sắc hơn và nguồn cảm hứng cho những nội dung tiếp theo. Chúng tôi hiện đang bổ sung một bộ công cụ mới, được thiết kế để trở thành người đồng hành đích thực trong mọi giai đoạn của hành trình sáng tạo.

Tạo Collaborations với những nhà sáng tạo nội dung khác để mở rộng phạm vi tiếp cận. Hoặc thu thập thông tin chi tiết từ công cụ trò chuyện mới của chúng tôi, Ask Studio, để tối ưu hóa kênh của bạn tốt hơn. Đồng thời, hãy sẵn sàng cho thử nghiệm A/B cho tiêu đề, cập nhật Inspiration Tab và nâng cấp tính năng lồng tiếng tự động.

Ngoài ra, chúng tôi cũng mở rộng công cụ phát hiện hình ảnh tương tự (likeness detection), cho phép nhà sáng tạo nội dung phát hiện và kiểm soát các video tạo bởi AI sử dụng gương mặt của họ. Tính năng này sẽ sớm ra mắt dưới dạng thử nghiệm mở cho tất cả các nhà sáng tạo thuộc Chương trình Đối tác YouTube.

Khám phá chi tiết về Studio.

Đổi mới các định dạng để tạo ra những kết nối mạnh mẽ hơn

Chúng tôi đang đưa nhà sáng tạo và người hâm mộ đến gần nhau hơn bằng cách tái định hình trải nghiệm TV và các định dạng thúc đẩy văn hóa ngày nay.

Nội dung trực tiếp mang lại tính tương tác và kết nối vượt trội. Chỉ riêng trong Quý 2 năm 2025, bình quân có hơn 30% người xem YouTube đăng nhập hằng ngày đã xem nội dung trực tiếp. Hôm nay, chúng tôi công bố nâng cấp lớn nhất từ trước đến nay cho Live (Trực tiếp), với nhiều cách mới để kết nối người hâm mộ, mở rộng tệp khán giả và tăng doanh thu hiệu quả hơn từ các buổi phát trực tiếp. Xem chi tiết cập nhật Live.

Vài năm trở lại đây, chúng ta đã chứng kiến tầm ảnh hưởng văn hóa của Podcast được chuyển đổi thông qua video; chúng tôi đang mang đến những công cụ mới giúp nhà sáng tạo podcast tiếp cận và kết nối sâu sắc hơn với khán giả. Các tính năng này sẽ giúp nhà sáng tạo podcast dễ dàng tạo ra các video clip và Shorts hấp dẫn từ các tập phim đầy đủ. Nếu bạn không có thời gian hoặc nguồn lực để dựng video, Veo của Google DeepMind có thể giúp bạn tạo video tùy chỉnh từ các tệp âm thanh.

Thúc đẩy sự gắn kết giữa nghệ sĩ với người hâm mộ

Người hâm mộ chính là động lực thúc đẩy văn hóa âm nhạc và sự nghiệp của nghệ sĩ, vì vậy chúng tôi tạo ra thêm cơ hội để nghệ sĩ kết nối với người hâm mộ.

Trên YouTube Music, bạn sẽ thấy tùy chọn đếm ngược đến ngày ra mắt các bản phát hành mới và lưu trước các bản nhạc yêu thích. Ngoài ra, trên YouTube, nghệ sĩ sẽ có công cụ để tri ân và kết nối với người hâm mộ trung thành của họ thông qua sản phẩm độc quyền, video cảm ơn, clip hậu trường và các nội dung chỉ dành riêng cho người hâm mộ.

Xây dựng quan hệ hợp tác giữa thương hiệu và nhà sáng tạo

Chúng tôi đang bổ sung các cập nhật mới cho các thương vụ và tính năng Shopping để việc hợp tác thương hiệu trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Chúng tôi đẩy mạnh các thương vụ này thông qua các sáng kiến và tính năng mới như khả năng chèn trực tiếp đường dẫn đến website thương hiệu trong Shorts. YouTube Shopping cũng sẽ mở rộng sang nhiều thị trường và nhà bán lẻ hơn cũng như tận dụng AI để gắn thẻ sản phẩm dễ dàng hơn. Khám phá chi tiết tại đây.

Hướng đến tương lai, chúng tôi cam kết trao quyền cho các nhà sáng tạo, thúc đẩy cộng đồng và tiếp tục tái định nghĩa cách người dùng trên toàn thế giới xem, lắng nghe và kết nối. Chúng tôi rất mong chờ những thành quả mà chúng ta cùng nhau sáng tạo trong 20 năm tới.

Google Blog tiếng Việt - 17/09/2025

Chuyện về cáp treo ở Việt Nam

Sự phát triển cáp treo Việt Nam

Sau khi cáp treo núi Bà Đen ra đời và khá thành công vào tháng 3/1998, các tuyến cáp treo khác lần lượt xuất hiện như cáp treo Yên Tử (2001), cáp treo Đà Lạt (2/2003), cáp treo núi Tà Cú (9/2003)... Giá vé khứ hồi trung bình cho các tuyến cáp treo này khoảng trên dưới 100.000 đ. Ở thời điểm đó, mức giá là tương đối cao nhưng vẫn được mọi người chấp nhận một cách tích cực vì nó giúp giảm rất nhiều thời gian và công sức để vượt núi mà nhiều người thậm chí không thể nào đạt được vì lý do sức khỏe nếu không có cáp treo.

Tuyến cáp treo đầu tiên của Việt Nam, từ chân núi Bà Đen lên chùa Bà. Năm 1998. Ảnh: Công ty CP Cáp treo Núi Bà Tây Ninh

Google AI Plus - gói AI mới nhất của Google - hiện đã có mặt ở Việt Nam

Thông báo mới của Google về việc phát hành gói Google AI Plus tại Việt Nam nè!

Hôm nay, chúng tôi mang Google AI Plus đến với thêm 40 quốc gia, bao gồm Việt Nam. Đây là gói dịch vụ mới nhất được thiết kế nhằm giúp nhiều người dùng Google AI hiệu quả hơn với chi phí thấp hơn. Gói Google AI Plus này lần đầu tiên được ra mắt tại Indonesia vào đầu tháng 9 năm nay và đã nhận được phản hồi rất tích cực, vì vậy chúng tôi mong muốn sớm mở rộng đến nhiều quốc gia khác bao gồm cả Việt Nam.

10 ví dụ về tính năng chỉnh sửa ảnh mới trong Gemini

Gemini vừa bổ sung thêm nhiều tính năng chỉnh sửa hình ảnh mới và chắc là nhiều người đã và đang sử dụng qua rồi. Thế nhưng chắc sợ nhiều người chưa biết, Google viết một bài giới thiệu 10 ví dụ về cách chỉnh sửa ảnh trong Gemini. Tui trích đăng lại đây để mọi người tham khảo. Trong các ví dụ này, câu Prompt bằng tiếng Anh được đăng lại nguyên gốc để tiện cho việc tham khảo. Khi làm thử người dùng sử dụng tiếng Anh hay tiếng Việt đều được

Câu chuyện cáp treo du lịch

Bộ tem Cáp treo hiện đại

Ngày 22/4/2023, Bưu điện Việt Nam phát hành bộ tem Cáp treo hiện đại gồm 3 tem và 1 block tem.

Chùa Bà Đen - Linh Sơn Tiên Thạch tự

Lễ hội vía Bà chùa Bà Đen là một trong những lễ hội đông người dự nhất Việt Nam

Đã rất lâu rồi, tui đọc được một thông tin thống kê rằng 3 lễ hội có nhiều lượt người tham gia nhất ở miền Nam là:

• Lễ hội vía Bà Chúa Xứ ở Núi Sam, Châu Đốc

• Lễ hội vía Bà Thiên Hậu ở Bình Dương

• Lễ hội vía Bà ở chùa Bà Đen, Tây Ninh

Theo đó, lễ vía Bà Chúa Xứ Châu Đốc là đông nhất với số người tham dự là hơn 2 triệu người. Hai lễ hội còn lại có số người tham dự trên 1 triệu người.

Chùa Bà Đen trong một ngày thường, không phải lễ hội. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chùa Hang núi Bà Đen

Đường đến chùa Hang

Tiền đường chùa Hang (Linh Sơn Long Châu), luôn đông người lễ Phật. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Ngôi chùa chính trên núi Bà Đen là chùa Linh Sơn Tiên Thạch, tức chùa Bà Đen. Phật tử lên núi Bà Đen lễ Phật thì chắc chắn là lên chùa Bà Đen rồi sau đó mới viếng thăm các chùa khác, nếu có. Chùa Hang chỉ là một ngôi chùa nhỏ ở gần đó, được xây dựng sau chùa Bà Đen rất lâu.

Chùa Bà Đen. Có mấy chùa Bà Đen?

Có một chùa Bà Đen thôi, nhưng nếu nói chùa ở núi Bà Đen thì không phải một mà hơi bị nhiều. Cũng phải thôi, người xưa thường cất chùa trên núi vì nơi đó yên tĩnh, tịch mịch, thuận tiện cho việc tu hành. Một ngọn núi nho nhỏ, chỉ cao chừng 60 met thôi ở Bửu Long đã có đến năm, bảy ngôi chùa huống chi núi Bà Đen cao tới 986 met.

Ngôi chùa xưa nhất, lớn nhất, quan trọng nhất ở núi Bà Đen là chùa Linh Sơn Tiên Thạch, nằm lưng chừng núi ở độ cao khoảng 320 met. Vì là ngôi chùa chính nên chùa được người dân gọi là chùa Bà Đen luôn. Chùa còn được gọi bằng các tên khác như: chùa Thượng, chùa Phật.

Chùa Linh Sơn Tiên Thạch. Ảnh: SunWorld Núi Bà Đen

Hai cập nhật quan trọng cho NotebookLM

Ngày 26/8 vừa qua, Google đã công bố hai cập nhật quan trọng cho NotebookLM liên quan đến hai tính năng Overview của ứng dụng này là Video Overview và Audio Overview. Dưới đây là bản tin của họ, đăng ngày 3/9/25.

Tính năng Video Overviews trên NotebookLM hiện hỗ trợ đến 80 ngôn ngữ, bao gồm tiếng Việt

Tính năng Video Overviews trên NotebookLM hiện đã có hỗ trợ 80 ngôn ngữ. Tính năng Audio Overviews, vốn được hỗ trợ bằng các ngôn ngữ này, nay cũng được nâng cấp toàn diện hơn.

Chỉnh sửa hình ảnh trong Gemini giờ đây quá đã!

Bài viết dưới đây của Google giới thiệu mô hình tạo và chỉnh sửa hình ảnh mới được tích hợp vào Gemini. Riêng phần hình ảnh minh họa do tui thêm vô để làm ví dụ cho dễ hiểu.

😜

Ngay trong ứng dụng Gemini, chúng tôi chính thức giới thiệu mô hình tạo và chỉnh sửa hình ảnh mới từ Google DeepMind. Từ giai đoạn thử nghiệm sớm, công nghệ này đã khiến người dùng thích thú — đây hiện là mô hình tạo và chỉnh sửa hình ảnh được đánh giá cao trên thế giới. Giờ đây, chúng tôi rất vui mừng thông báo rằng mô hình này đã được tích hợp trực tiếp vào ứng dụng Gemini, mang đến cho bạn khả năng kiểm soát nhiều hơn bao giờ hết để sáng tạo nên những bức hình hoàn hảo.

Google giới thiệu bộ sưu tập “Made in Vietnam” của các nhà sáng tạo Game Việt Nam

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, bộ sưu tập đặc biệt "Made in Vietnam" được giới thiệu trên trang chủ Google Play Games vào ngày 2 tháng 9. Đây là những ứng dụng game được tuyển chọn kỹ lưỡng nhằm tôn vinh sự sáng tạo không giới hạn và tinh thần khởi nghiệp của các nhà phát triển game Việt Nam.

Ngành công nghiệp game và ứng dụng của Việt Nam đang chứng kiến tốc độ tăng trưởng vượt bậc, khẳng định vị thế là một trong những thị trường phát triển nhanh nhất thế giới. Lĩnh vực này đang trở thành ngành xuất khẩu giá trị cao đầy tiềm năng của đất nước.

Lên chùa Bà Đen (Linh Sơn Tiên Thạch tự)

Hồi xưa, người ta cũng thường lên núi Bà Đen nhưng không phải đi du lịch như bây giờ mà nói đi núi Bà Đen tức là lên chùa Bà Đen. Ở Việt Nam ta, trên một ngọn núi thường có nhiều chùa do các bậc tu hành thường chọn nơi thâm sơn cùng cốc để tu tập. Núi Bà Đen cũng vậy, nhưng ngôi chùa xưa nhất, lớn nhất và linh thiêng nhất được mọi người thường xuyên lên cúng bái là chùa Bà, hay Linh Sơn Tiên Thạch.

Linh Sơn Tiên Thạch tự, tức Chùa Bà. Ảnh: SunWorld Núi Bà Đen

Chùa Điệp Thạch

Chùa Hang là ngôi chùa nổi tiếng của Trà Vinh, tọa lạc ven quốc lộ 54, cách trung tâm thành phố Trà Vinh cũ khoảng 8 km. Trên đường đến đây, khi chỉ mới đi được khoảng 6 km thì cũng trên quốc lộ 54 bỗng nhiên bạn thấy một ngôi chùa Khmer tuyệt đẹp, khiến bạn không đành lòng lướt qua mà phải dừng lại tham quan.

Cổng chùa. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chùa Sóc Chà

Lại nói về chuyện những chuyến ghé thăm không định trước. Lần này là một ngôi chùa Khmer ở Trà Cú. Mục đích chuyến đi của tui là tới thăm chùa Vàm Rây, ngôi chùa rất lớn do ông Trầm Bê xây dựng, dân ở đây vẫn quen gọi là... chùa Trầm Bê. Thế nhưng dọc đường đi tui bị ấn tượng bởi một bờ tường rất dài vàng rực, kế đó là cổng một ngôi chùa đậm nét Khmer. Quá thích, tui dừng lại và vô viếng thăm chùa cho biết.

Chùa Sê Rây Vong Sa - ngôi chùa Khmer gặp bên đường

Thường thì khi đi du lịch mình sẽ xác định trước điểm đến, tìm hiểu sơ qua rồi... theo bản đồ mà đi tới đó. Thế nhưng cũng có khi đang trên đường đi thấy chỗ nào ngó coi bộ hay hay thì ngừng lại, ghé vô coi thử dù rằng trước đó chẳng biết tí gì về nơi đó.

Trường hợp ghé vô ngôi chùa Khmer ở xã Định Môn, huyện Thới Lai, Cần Thơ (theo địa danh hành chánh cũ) này chính là như vậy.

Dọc đường thấy cổng chùa đẹp quá, dừng lại chụp hình

Thác Triệu Hải ở xã Triệu Hải

Thác Triệu Hải ở xã Triệu Hải

Nửa sau thập niên 1970, vùng đất hoang vu phía Nam tỉnh Lâm Đồng là Đạ Hoai, Đạ Tẻh được chọn làm vùng kinh tế mới. Chẳng hạn như năm 1978, người dân các huyện: Triệu Hải (Quảng Trị); An Nhơn, Hoài Nhơn (Bình Định); Thạch Thất, Mỹ Đức, Quốc Oai, Phú Xuyên, Thường Tín (Hà Sơn Bình); Xuân Thủy, Hải Hậu, Thanh Liêm, Hoa Lư (Hà Nam Ninh); Hương Phú, Hương Điền (Bình Trị Thiên) đã đến đây xây dựng vùng kinh tế mới.

Từ đó nơi đây hình thành các xã mà tên xã là tên vùng đất quê hương của những người di dân đến đây, như xã Triệu Hải, xã Quảng Trị, xã An Nhơn, xã Mỹ Đức, xã Quốc Oai...

Flickr và cái tên không đụng hàng

Vào cái thuở mà chưa có Google Photos, Instagram, cũng chưa có Facebook, Zalo... luôn thì khi người ta muốn lưu ảnh lên mạng phải xài cái gì? Có những phần mềm khá nổi tiếng và hữu ích như Panoramio, Photobucket, Flickr.

Ở Việt Nam Flickr được khá nhiều người biết tới, nhất là những người tìm kiếm ảnh chụp Việt Nam xưa do Mạnh Hải sưu tập. Ban đầu anh Mạnh Hải tải ảnh lên Panoramio, đến khi Panoramio đóng cửa thì anh chuyển toàn bộ dữ liệu qua Flickr.

Và đã biết tới Flickr thì chắc bạn cũng đã từng lúng túng với cái tên kỳ cục của nó! Tui cũng đã từng nhiều lần tự hỏi mình có nhớ lộn hông, hay có gõ sai chính tả hông, chớ tên gì mà dị hợm quá: flickr.

Bậc nữ lưu đất Gò Công

Trước nay người ta thường nhắc đến Gò Công là nơi sinh ra của hai vị hoàng hậu: Bà Từ Dụ và Nam Phương hoàng hậu. Gần đây, những khảo sát mới cho biết Nam Phương hoàng hậu không phải sinh ra ở Gò Công - Tiền Giang mà là ở Gò Công - Thủ Đức. Vậy là chỉ còn một vị hoàng hậu sinh ở đất Gò Công thôi.

Trong bài viết này tui muốn nhắc đến một người phụ nữ Gò Công khác, tuy không là mẫu nghi thiên hạ hay nữ tướng với chiến công hiển hách, thậm chí chỉ đóng vai người vợ thứ, nhưng rất đáng cho chúng ta ngưỡng mộ. Đó là bà Trần thị Sanh, vợ thứ của anh hùng Trương Định.

Nhà Đốc phủ Hải. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Ngôi chùa của vợ anh hùng Trương Định

Bà Trần thị Sanh, người vợ của anh hùng Trương Định

Bà Trần thị Sanh là vợ thứ của anh hùng dân tộc Trương Định. Sinh trưởng trong một gia đình danh giá và giàu có bậc nhất ở Gò Công, thật kính phục bà đã chấp nhận gian nan nguy hiểm kết duyên cùng một con người quyết tâm hy sinh cho Tổ quốc trong thời buổi loạn lạc. Cũng chính bà đã hỗ trợ rất nhiều về vật chất cho nghĩa quân của Bình Tây đại nguyên soái để chiến đấu chống giặc Pháp.

Ngôi nhà nơi bà sinh sống được xây dựng năm 1860, là ngôi nhà sang trọng nhất Gò Công thuở ấy. Năm 1864, Trương Định tuẫn tiết, bà vào chùa quy y, nhường ngôi nhà lại cho con gái riêng là Dương thị Hương và rể là tri huyện Trường Bình. Sau này, vợ chồng tri huyện Trường Bình qua đời, để lại cơ ngơi cho con gái là Huỳnh thị Diệu và chồng là đốc phủ Nguyễn văn Hải. Từ ấy ngôi nhà được gọi là nhà đốc phủ Hải.

Nhà Đốc phủ Hải ngày nay là điểm tham quan nổi tiếng, vì đây là ngôi nhà cổ lớn, đẹp nhất và còn được giữ gìn khá nguyên vẹn. Rất nhiều bài viết về ngôi nhà này (tui cũng có viết trong bài Ngôi nhà của vợ anh hùng Trương Định). 

Những tính năng mới của NotebookLM - Số người dùng NotebookLM tại Việt Nam đạt Top 10 toàn cầu

Trong bài viết mới nhất trên blog của mình, Google cho biết NotebookLM đã nhanh chóng trở thành một sản phẩm AI được yêu thích và sử dụng rộng rãi tại Châu Á - Thái Bình Dương. Theo ghi nhận của Google, Ấn Độ có số lượng người dùng NotebookLM cao nhất trên toàn cầu, thứ hai là Mỹ và thứ ba là Nhật Bản. Cũng theo ghi nhận này, trong top 10 quốc gia sử dụng NotebookLM nhiều nhất trên toàn thế giới còn có Hàn Quốc, Đài Loan và Việt Nam, nghĩa là 5 trong số 10 quốc gia sử dụng NotebookLM nhiều nhất thế giới nằm ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Chùa Ông bên bến Ninh Kiều

Chùa Ông ở Cần Thơ nằm bên bến Ninh Kiều, nơi tấp nập du khách. Không biết mọi người thế nào, riêng tui thì tới lui bến Ninh Kiều không biết bao nhiêu lần nhưng mãi tới lần gần đây (năm 2025) mới ghé thăm chùa Ông. Thiệt là thiếu sót!

Nói là thiếu sót bởi vì đây là một di tích cấp quốc gia từ năm 1993.

Cổng chùa Ông. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Mộ cổ Hàng Gòn

Mộ Cự thạch Hàng Gòn là Di tích khảo cổ cấp Quốc gia đặc biệt. Di tích Quốc gia Đặc biệt đã là quý hiếm rồi, trong đó Di tích Khảo cổ càng hiếm hơn. Cả nước hiện nay có 14 Di tích khảo cổ Quốc gia Đặc biệt, trong đó Đồng Nai có 1 là mộ cự thạch Hàng Gòn.

Mộ Cự thạch Hàng Gòn. Ảnh: Phạm Hoài Nhân, chụp năm 2004

Tên gọi mộ cự thạch (megalithic tomb) là thuật ngữ chuyên môn của giới khảo cổ, đó là một dạng mộ táng cổ, được xây dựng bằng những khối đá lớn (cự thạch = đá lớn), xuất hiện từ thời tiền sử đến sơ kỳ kim khí. Đây là một hình thức chôn cất độc đáo, phổ biến ở nhiều nền văn hóa cổ đại trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam. Dân gian gọi nơi đây là Mả ông đá, còn ngành du lịch Đồng Nai trước đây thì gọi là Mộ cồ Hàng Gòn.

Panoramio - Vang bóng một thời

Câu chuyện về xem Street View của Google Maps để tìm về hình ảnh quá khứ ở một nơi chốn nào đó đang sôi nổi tại Việt Nam. Ý tưởng cốt lõi để những điều này trở thành hiện thực là gắn những bức ảnh với tọa độ địa lý, hay nói các khác là tạo một lớp (layer) bản đồ bằng hình ảnh phủ lên trên bản đồ địa lý. Ý tưởng này không bắt nguồn từ Google mà từ một phần mềm khác: Panoramio.

Panoramio - Phần mềm đầu tiên gắn những bức ảnh với tọa độ địa lý

Giao diện Panoramio

Đập cổ kính ra tìm lấy bóng

Gần đây, ở Việt Nam rộ lên xu hướng dùng tính năng Street View trên Google Maps để tìm lại hình ảnh của người thân trong quá khứ. Ý tưởng chính của việc này như sau:

Ứng với mỗi địa điểm trên bản đồ Google sẽ có nhiều hình ảnh của địa điểm đó chụp tại những thời điểm khác nhau, đặc biệt là những ảnh chụp toàn cảnh 360 độ, gọi là Street View. Do góc chụp rộng, bao quát được nhiều người, sự vật trong khung cảnh nên xác suất ta nhìn thấy được người quen của mình trong khung cảnh ấy khá cao. Điều này đặc biệt gây cảm xúc nếu đó là hình ảnh quá khứ và người thân ấy nay ta không còn gặp được nữa.

Một hình ảnh Street View ở Long Khánh, gợi nhớ câu hát Con đường xưa em đi

Veo 3 chính thức có mặt tại Việt Nam

Gần đây chắc mọi người nghe nhắc nhiều tới Veo, một mô hình AI tạo video tiên tiến của Google DeepMind. Bản mới nhất, Veo 3, vừa được giới thiệu tại sự kiện Google I/O vào tháng 5/2024.

Veo có thể biến ý tưởng, mô tả bằng văn bản (text-to-video) hoặc hình ảnh (image-to-video) thành các video sống động, chân thực, thậm chí có cả âm thanh đồng bộ. Ứng dụng này được đánh giá cao về khả năng tạo ra các cảnh quay điện ảnh, hoạt hình, slow-motion, ánh sáng động và duy trì tính nhất quán của nhân vật trong video.

Từ thời điểm được giới thiệu, Veo giới làm phim tại Việt Nam hết sức quan tâm và ta đã thấy có một số clip làm bằng Veo xuất hiện. Tuy nhiên đó là những clip tạo bằng Veo 2, hoặc Veo 3... không chính thức.

Ngày 3/7/2025. Veo 3 đã chính thức có mặt tại Việt Nam. Thông tin này được Google giới thiệu trong bài viết sau:

Veo 3 chính thức có mặt tại Việt Nam

Google Maps và Google Earth có bà con với nhau không?

Tui nhớ hồi xưa, lúc Google Maps chưa được thông dụng như bây giờ, mỗi khi muốn tìm một địa điểm nào đó thì ngoài một số phần mềm Việt như Vietbando, Diadiem... tui thường sử dụng Google Earth.

Một thời gian (không dài) sau đó tui mới biết tới Google Maps và dần dần sử dụng ứng dụng này thường xuyên cho tới tận bây giờ. Trong đầu tui luôn nghĩ rằng Google Maps được phát triển từ Google Earth, vì cả hai đều là sản phẩm của Google và đều có tính năng chỉ đường.

Google Earth tròn 20 tuổi

Tháng 6 năm 2005, Google Earth chính thức ra mắt công chúng, đến nay vừa tròn 20 năm. Nhân dịp này Google đăng bài viết nhìn lại những chặng đường lịch sử mà ứng dụng này đã trải qua. Bài viết của Yael Maguire, phó chủ tịch và tổng giám đốc của Google Maps Platform & Google Earth.

Những khoảnh khắc đáng nhớ qua 20 năm của Google Earth

Hãy cùng nhau nhìn lại những lần ra mắt, khoảnh khắc và cột mốc quan trọng đã tạo nên Google Earth như ngày nay.

Suối nước nóng Grand Prismatic, Yellowstone.

Trong 20 năm qua, Google Earth đã giúp chúng ta khám phá và hiểu thế giới. Với hàng tỷ hình ảnh trên không, hình ảnh vệ tinh, Street View và hình ảnh 3D, Google Earth cung cấp góc nhìn tuyệt đẹp về thế giới này. Hai thập kỷ qua, mọi người đã sử dụng nó để xây dựng các thành phố kiên cường hơn, cộng đồng mạnh mẽ hơn và một hành tinh lành mạnh hơn. Chỉ trong năm qua, mọi người đã tìm kiếm địa điểm trên Google Earth hơn 2 tỷ lần.

Hôm nay, chúng tôi kỷ niệm ngày sinh nhật quan trọng này bằng cách đưa hình ảnh Street View lịch sử vào Google Earth. Giờ đây, bạn có thể khám phá những kỳ quan của hành tinh từ nhiều góc nhìn hơn, dù là góc nhìn từ trên cao hay góc nhìn từ mặt đất. Chúng tôi cũng đang nhìn lại những khoảnh khắc lớn nhất của Google Earth:

2005: Ngay khi ra mắt, Google Earth đã trở nên phổ biến và được tải xuống 100 triệu lần chỉ trong tuần đầu tiên. Hai tháng sau, cơn bão Katrina ập đến, và Google đã nhanh chóng làm việc với Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA) để cung cấp hình ảnh cập nhật cho những người ứng cứu đầu tiên trên mặt đất — đây là cái nhìn ban đầu về tác động trong tương lai của Google Earth.

Giao diện Google Earth năm 2005.

2008: Nhà khoa học Chris Simpson đã phát hiện ra rạn san hô viền, một loại rạn san hô hiếm thường được gọi là "rừng nhiệt đới của biển", ngoài khơi bờ biển phía tây của Úc sau khi phát hiện ra một cấu trúc bất thường trong hình ảnh vệ tinh của Google Earth. Rạn san hô viền cung cấp môi trường sống và thức ăn cho một phần tư sinh vật biển và có thể giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn về những gì đang diễn ra trong đại dương.

2010: Các nhà khoa học đã sử dụng Google Earth để xác định các hang động và địa điểm hóa thạch trong hình ảnh vệ tinh, hỗ trợ việc phát hiện ra một giống loài hoàn toàn mới, Australopithecus sediba.

2012: Chúng tôi đã công bố hình ảnh của Oakland, California chụp bằng diều và khinh khí cầu. Đây là lần đầu tiên chúng tôi chụp ảnh từ những thứ công cụ khác ngoài máy bay hoặc vệ tinh, nhờ Phòng thí nghiệm Công nghệ và Khoa học Mở. Chương trình này cho phép bất kỳ ai có máy ảnh kỹ thuật số giá rẻ, khinh khí cầu và một số vật dụng đơn giản khác chụp ảnh trên không.

Hình ảnh năm 2012 được chụp từ diều và khinh khí cầu

2014: Để tôn vinh vẻ đẹp của hành tinh chúng ta, chúng tôi đã ra mắt Earth View, một tiện ích mở rộng dễ sử dụng của Chrome, giúp tạo hình nền (wallpaper) và màn hình bảo vệ (screensaver) từ bộ sưu tập những cảnh quan đẹp nhất nhìn thấy từ không gian.

Earth View của Quần đảo Marshall

2016: Bộ phim “Lion” kể chi tiết về hành trình của Saroo Brierley, người đã sử dụng hình ảnh Google Earth để tìm gia đình mà anh đã bị chia cắt khi mới năm tuổi. Saroo đã tỉ mỉ tìm đường trở về nhà ở Ấn Độ và đoàn tụ với mẹ ruột của mình vào năm 2011 sau 25 năm xa cách.

2017: Chúng tôi đã cập nhật Google Earth Timelapse, một bức tranh toàn diện về bề mặt Trái đất đang thay đổi, với 24 triệu hình ảnh vệ tinh được chụp trong 35 năm. Chúng tôi cũng biên soạn chúng thành một trải nghiệm 4D tương tác.

2019: Trong nhiều năm, mọi người đã tạo bản đồ của riêng họ từ hình ảnh của chúng tôi. Để giúp việc này dễ dàng hơn, chúng tôi đã thêm các công cụ mới vào Google Earth, bao gồm các đường chồng lên nhau, hình dạng, văn bản, hình ảnh và video. Một số dự án được thực hiện bằng các công cụ này bao gồm chuyến tham quan 3D về kiến ​​trúc thời Phục hưng ở Ý, chuyến tham quan lịch sử Sông Hudson ở New York và nhiều hơn nữa.

2023: Google Earth được thiết kế lại và có các tính năng mới dành cho chuyên gia, bao gồm khả năng đánh giá các tùy chọn thiết kế tòa nhà và năng lượng mặt trời trong vòng vài phút. Nhờ bản cập nhật này, các chuyên gia có thể khám phá ảo một địa điểm trên Google Earth và đánh giá tính khả thi cho thiết kế tòa nhà hoặc địa điểm năng lượng mặt trời, giúp giảm nhu cầu phải đến tận nơi.

2024: Chúng tôi đã thêm hình ảnh lịch sử vào Google Earth trên web và thiết bị di động, giúp nhiều đối tượng hơn có thể dễ dàng khám phá thư viện hình ảnh vệ tinh và không ảnh phong phú của chúng tôi. Chúng tôi cũng giới thiệu Gemini trong Google Earth để giúp các nhà quy hoạch đô thị tiếp cận thông tin chi tiết sâu hơn ở cấp độ thành phố, như thông tin về vị trí của điểm sạc điện cho xe.

Gemini trong Google Earth.

2025: Năm ngoái, #somewhereonGoogleMaps bắt đầu trở thành xu hướng trên mạng xã hội, mọi người trên thế giới đã dùng Street View lịch sử để du hành thời gian ảo và xem một địa điểm đã phát triển như thế nào theo thời gian. Giờ đây, bạn có thể truy cập hình ảnh Street View lịch sử ngay từ Google Earth — và nếu bạn sử dụng Google Earth với tư cách là chuyên gia, bạn có thể dễ dàng truy cập các tập dữ liệu mới, như độ che phủ tán cây cho các thành phố, nhiệt độ đất và nhiều hơn nữa.

Xin chúc mừng bạn và toàn thể cộng đồng Google Earth vì những cách tuyệt vời mà bạn đã sử dụng Google Earth kể từ năm 2005. Hãy cùng hướng đến 20 năm tiếp theo!

Yael Maguire

VP & GM, Google Maps Platform & Google Earth

Đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt.

Tỉnh Long Khánh

Tui sanh ra ở Xuân Lộc, Long Khánh. Giấy khai sanh ghi như vậy. Lúc đó tỉnh Long Khánh mới thành lập được 2 năm, quận Xuân Lộc là tỉnh lỵ.

Rừng cao su Long Khánh. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Tỉnh Long Khánh được chánh quyền VNCH thành lập vào ngày 24/4/1957, gồm 2 quận Xuân Lộc và Định Quán. Tỉnh lỵ đặt tại Xuân Lộc. Đến năm 1967, chính quyền VNCH thành lập quận Kiệm Tân thuộc tỉnh Long Khánh. Tỉnh Long Khánh có 3 quận: Xuân Lộc, Định Quán, Kiệm Tân và tồn tại cho đến tháng 4 /1975, tỉnh lỵ vẫn là Xuân Lộc.

Chùa Sắc tứ Thập Phương ở Rạch Giá

Ở Rạch Giá có đến 2 ngôi chùa Sắc tứ được khởi dựng cùng thời gian, khoảng cuối thế kỷ 18. Đó là chùa Sắc tứ Tam Bảo và Sắc tứ Thập Phương. Trong khi chùa Sắc tứ Tam Bảo được công nhận Di tích cấp quốc gia và được chọn là điểm đến trong các tour du lịch Rạch Giá - Kiên Giang thì chùa Sắc tứ Thập Phương nằm lặng lẽ yên bình ở mé sông.

Chùa Sắc tứ Thập Phương, Rạch Giá, năm 1990. Ảnh Võ văn Tường

Ngôi chùa sắc tứ cuối cùng của Việt Nam

Trong khi chùa Sắc tứ Hộ quốc ở Biên Hòa là một trong những ngôi chùa đầu tiên được ban sắc phong từ thời chúa Nguyễn (1735), ngày nay là một ngôi chùa nhỏ, không ai biết đến thì chùa Sắc tứ Khải Đoan ở Buôn Ma Thuột là ngôi chùa cuối cùng được ban sắc phong ở Việt Nam, ngày nay vẫn là ngôi chùa lớn nhất Tây nguyên, được nhiều người - kể cả du khách quốc tế - biết đến.

Chùa Sắc tứ Khải Đoan. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Ngôi chùa Sắc tứ ở Biên Hòa

Đi trên đường Bùi Hữu Nghĩa (Biên Hòa) về hướng Tân Vạn, ta thấy có một bảng tên chùa khá dài và lạ: Chùa Sắc Tứ Hộ Quốc Quan, chùa thuộc địa phận Tân Vạn, gần Chợ Đồn.

Chùa Sắc Tứ là tên gọi chung cho các ngôi chùa được triều đình sắc phong, thường là do có công lớn hoặc được thừa nhận chính thức có giá trị đặc biệt về tôn giáo, lịch sử và văn hóa. Còn Hộ Quốc là bảo vệ đất nước.

Đã Sắc tứ mà còn Hộ Quốc nữa, ngôi chùa này ắt là vô cùng nổi tiếng!

Tam quan chùa Sắc tứ Hộ quốc. Ảnh: Báo Đồng Nai

Xi gì đó Ô

Xi gì đó Ô tức là CxO, trong đó chữ quen thuộc nhứt với mọi người là CEO, tức Chief Executive Officer, thường được dịch là Giám đốc điều hành. Sau CEO, một chức vụ rất quan trọng nữa thường được nhắc đến là CFO, tức Chief Financial Officer, hay Giám đốc tài chánh. Rồi khi công nghệ thông tin phát triển ta có CIO, Chief Information Officer. Cho đến nay có vô số CxO ra đời, như COO, CTO, CMO... (tui sẽ liệt kê sau).

Gần đây, nổi lên một CxO mới, đó là CAIO. Thấy 2 chữ giữa là biết giám đốc gì rồi héng. CAIO là viết tắt của Chief Artificial Intelligence Officer, tạm dịch là Giám đốc Trí tuệ Nhân tạo. Đây là một chức vụ điều hành cấp cao trong doanh nghiệp hoặc tổ chức, chịu trách nhiệm lãnh đạo và quản lý toàn bộ chiến lược, phát triển và triển khai các sáng kiến liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI).

CAIO và các CxO khác. Ảnh do AI tạo