Thác Pa Sỹ trong huyền thoại bảy hồ ba thác ở Măng Đen

Do địa hình núi đồi chia cắt, Kon Tum có rất nhiều thác. Thống kê sơ bộ, Kon Tum có đến gần 20 thác đẹp. Riêng thị trấn Măng Đen (1 trong 9 đơn vị hành chánh cấp xã của huyện Kon Plông, và Kon Plông là 1 trong 10 đơn vị hành chánh cấp huyện của Kon Tum) đã có đến 3 thác nước nổi tiếng, được nhắc đến trong truyền thuyết 3 thác 7 hồ của dân tộc Mơ Nâm. 

Theo truyền thuyết này, từ thuở xa xưa Măng Đen rất đẹp nhưng còn hoang vu không người ở. Thấy vậy thần Yang Pling đã đưa 7 người con trai của mình xuống đây để lập làng. 7 người con trai này lập nên 7 làng, tạo nên Măng Đen ngày một ấm no sung túc. Nhưng rồi do vi phạm điều cấm kỵ nên Yang Pling nổi giận làm giông tố nổi lên, biến 7 làng thành 7 hồ nước, 3 cột lửa bắn lên trời thành 3 thác nước. (Ai muốn biết chi tiết hơn về truyền thuyết này xin xem ở đây)

Trải nghiệm Deep Research và mô hình thử nghiệm mới trên Gemini - Trợ lý AI của bạn

Deep Research chính thức được ra mắt đến người dùng Gemini Advanced, giúp bạn tiết kiệm hàng giờ làm việc. Ngoài ra, bạn có thể trải nghiệm 2.0 Flash Experimental  - phiên bản thử nghiệm của mô hình ngôn ngữ AI được tối ưu hóa trong Gemini ngay trên nền tảng web.

Hôm nay, chúng tôi giới thiệu những cập nhật mới nhất trên Gemini - trợ lý AI của bạn, bao gồm Deep Research – tính năng mới trên Gemini Advanced – và trải nghiệm Gemini 2.0 Flash – phiên bản thử nghiệm mới nhất.

Google công bố xu hướng tìm kiếm nổi bật tại Việt Nam năm 2024

• Mức độ quan tâm về các công cụ AI ngày càng tăng và đa dạng 
• Du lịch nội địa "lên ngôi" trong xu hướng tìm kiếm về điểm đến
• Các sự kiện âm nhạc trong và ngoài nước chiếm được sự quan tâm lớn

Việt Nam, ngày 13 tháng 12 năm 2024 - Hôm nay, Google công bố Danh sách Google Year In Search 2024 - Google Một Năm Tìm Kiếm (*) - bao gồm 7 chủ đề tiêu biểu: “Xu hướng tìm kiếm chung nổi bật nhất”, “Công cụ AI”, “Phim”, “Du lịch”, “Concert”, “Kỹ năng” và “Cách làm”. Danh sách này phản ánh những xu hướng, thông tin mà người Việt quan tâm và tìm kiếm nhiều nhất trong năm qua. 

Chùa Khánh Lâm ở Măng Đen

Chùa Khánh Lâm ở Măng Đen là một điểm đến hấp dẫn du khách khi đến vùng đất cao nguyên này. Chùa được xây dựng trên một ngọn đồi ở độ cao 1.200 m so với mực nước biển và có diện tích quy hoạch đến 10 ha. Chính đặc điểm này: đồi cao, gió mát, cây xanh trên vùng đất mênh mang, lại thêm không gian chốn thiền môn trang nghiêm thanh tịnh giúp du khách có cảm giác bình an, thoải mái ngắm cảnh thiên nhiên an lạc.

Tên chùa Khánh Lâm là ghép từ tên chùa Tổ đình Trung Khánh và tên chùa Phước Lâm (thành phố Kon Tum), là nơi đại đức Thích Nhuận Bảo - trụ trì chùa Khánh Lâm, cũng là người đã phát khởi tâm nguyện việc dựng lập chùa - xuất thân và nơi ông trụ trì nhiều năm qua.

Chuyện về Măng Đen và Đức Mẹ Măng Đen

Thời chiến tranh, chiến trường vô cùng khốc liệt ở Tây nguyên, nhất là vùng đất mà nay là Pleiku, Kon Tum. Những địa danh Plei Me, Đắk Tô - Tân Cảnh, đồi Charlie... là nơi diễn ra những trận đánh ác liệt. Đi Pleiku (nơi có Plei Me) đã xa rồi, đến đó phải đi thêm 50 km để tới Kon Tum (nơi diễn ra trận Đắc Tô, đồi Charlie) và từ đó muốn tới Măng Đen phải đi hơn 50 km nữa, mà mỗi km là đồi núi chập chùng, đạn bom rình rập. Mô tả như vậy để thấy thời đó Măng Đen là một tiền đồn heo hút và nguy hiểm đến chừng nào.

Trong điều kiện ngặt nghèo như vậy, những người lính nơi đồn xa rất cần niềm tin để vững lòng. Vì vậy, rất cần có tượng Đức Mẹ nơi đây để cầu nguyện.

Rừng thông Măng Đen

Đình Bình Quan

Đình Bình Quan là 1 trong 11 ngôi đình của phường Hiệp Hòa (cù lao Phố) - đơn vị cấp phường xã có nhiều đình nhất Việt Nam. Tuy nhiên, đình Bình Quan có những điểm khác biệt so với 10 ngôi đình còn lại.

Đình Bình Quan. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Tản mạn Măng Đen

Măng Đen, 5 giờ sáng.

Tui thức dậy và đi bộ theo thói quen. Đi một vòng trong tiết trời se lạnh và quay về homestay. Mọi người vẫn còn yên giấc. Ở chỗ để xe một anh chàng đang lúi húi tìm cách dắt xe ra. Nhà chật, xe máy của khách để đầy vướng víu lẫn nhau mà anh chàng lại có một mình nên loay hoay mãi mà không lấy xe ra được. Thấy vậy, tui tới phụ một tay.

Anh chàng cám ơn và nhìn quanh. Chỉ có 2 người. Anh chàng nói: Con lấy xe đi uống cà phê. Chú có làm gì không, đi uống cà phê với con cho vui!

Cổng chào Măng Đen. Ảnh: PHN

Tụt mood ở bảo tàng Đắk Lắk

Bảo tàng Đắk Lắk được xây dựng trong khuôn viên của nơi mà ngày xưa là Biệt điện Bảo Đại. Khuôn viên này rộng gần 1 ha với nhiều cây xanh, thảm cỏ. Ngôi biệt điện Bảo Đại vẫn còn được giữ lại làm nơi tham quan. Do đó, đến đây ta sẽ tham quan cả 2 điểm luôn (mua vé 2 lần).

Bảo tàng Đắk Lắk. Ảnh: PHN

Bảo tàng Đắk Lắk được thiết kế mô phỏng hình dáng nhà dài của người Ê Đê với chất liệu hiện đại rất độc đáo. Nơi đây còn là một trong 5 Bảo tàng Việt Nam được xây dựng với sự hợp tác của các chuyên gia về bảo tàng học của Cộng hòa Pháp và Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam trong khuôn khổ Dự án phát huy di sản bảo tàng Việt Nam.

Đọc những lời giới thiệu hấp dẫn như vậy, khi bước chân vào nơi trước đây là Biệt điện Bảo Đại, nhìn thấy tòa nhà bảo tàng uy nghi tui thấy phấn khích vô cùng. Tội gì không chụp một tấm hình để check-in!

Người đáng được ngành du lịch Việt vinh danh

Có một người đàn ông rất xứng đáng được ngành du lịch Việt Nam vinh danh. Ông đã tạo nên rất nhiều khu nghỉ dưỡng với cảnh quan tuyệt đẹp, những dinh thự với kiến trúc kiểu Pháp tinh tế, hài hòa cùng khung cảnh thiên nhiên. Những cơ ngơi này đều nằm ở những trung tâm du lịch nổi tiếng cả nước như Đà Lạt, Nha Trang, Hải Phòng, Buôn Ma Thuột... Điều đáng nói là toàn bộ những cơ ngơi ấy ông đã dâng hiến hết cho nhà nước để làm điểm tham quan du lịch, bán vé thu tiền mà về phía mình không đòi hỏi nhận lại một xu teng nào. Ai mà giỏi giang và hào phóng vậy ta? (Hổng phải tui).

Đó chính là cựu hoàng Bảo Đại!

Ở Long Khánh có một ấp mang tên "18 Gia đình"

Ở xã Bảo Quang, TP. Long Khánh, tỉnh Đồng Nai có một ấp mang tên rất lạ: Ấp 18 gia đình. Nghe qua cái tên, ta dễ liên tưởng tới... 108 anh hùng Lương Sơn Bạt hay... 18 vị La Hán!

Một con đường đất ở ấp 18 Gia đình, xã Bảo Quang

Xã Bảo Quang thuộc TP Long Khánh có 5 ấp là: 18 Gia đình, Bàu Cối, Lác Chiếu, Ruộng Tre, Thọ An.

40 năm trước ta hát những gì?

Tui lục tìm trong đống "tàng thư" của mình, tình cờ phát hiện tập ca khúc Mười năm thành phố hát ca.

Tập ca khúc xuất bản năm 1985, nhân dịp kỷ niệm 10 năm giải phóng thành phố. Tập ca khúc đã mất bìa, nhưng phần ruột còn đầy đủ. Có 60 bài hát được tuyển chọn trong số những bài hát được yêu thích nhất ở TPHCM trong thập niên đầu thành phố đổi thay chế độ.

Ngoài 2 ca khúc kinh điển được đăng đầu tiên là Như có Bác trong ngày đại thắng và Mùa Xuân trên thành phố Hồ Chí Minh, 58 bài còn lại là những ca khúc ít nhiều được yêu thích trong thập niên ấy. 

Đi trong chiều tình yêu

Thế hệ trẻ hay ngay cả thế hệ trung niên hôm nay chắc chắn không biết tới bài hát này. Thế hệ những ông già như tui có thể nhiều người cũng không còn nhớ tới, vì đã quá lâu rồi những lời ca này không hề được gợi lại.

Ta đi qua nỗi nhọc nhằn

Qua bao tháng ngày chờ đợi

Cho dù mưa rơi gió nổi

Cũng sẽ dần tan êm êm

Đây là ca khúc Đi trong chiều tình yêu của nhạc sĩ Thế Hải, phổ thơ Lê Giang. Đã một thời, vào khoảng đầu thập niên 1980 ca khúc rất phổ biến với giọng ca Cẩm Vân. Và đã một thời tui rất xúc động với ca khúc này, nó như nói dùm tâm tư của những người thanh niên trẻ còn mang trong mình đầy nhiệt huyết.

Suy nghĩ dưới chân cầu Cái Xép

Tui về thăm quê bạn Tuấn ở An Nhơn, Châu Thành, Đồng Tháp. Tuấn dặn là khi gần tới cầu Cái Xép thì không qua cầu mà đi theo đường nhỏ bên phải và quẹo phải đi dọc sông khoảng vài trăm met là tới nhà.

Coi trên Google Maps thì không có cầu Cái Xép, mà chỉ có cầu Cái Xếp. Và đúng là tới nơi thì thấy bảng tên cầu là Cái Xếp, không phải Cái Xép!

Miễu Ông Cù - Đình thần Bưng Cù, những dòng ghi chép

Mặc dù là một ngôi đình cổ lâu năm được nhân dân tôn kính, một địa điểm được nhiều người biết tới, lại tọa lạc trên khuôn viên khá rộng (6.261,5 m²) nhưng kiến trúc của Đình thần Bưng Cù/Miễu Ông Cù lại khá đơn sơ và hầu như không có nét cổ kính so với các ngôi đình cùng thời.

Điều này có thể được lý giải phần nào khi ta tìm hiểu về lịch sử ngôi đình/miễu này.

Theo ghi nhận, đình thần Bưng Cù được xây dựng khoảng năm 1850 và được vua Tự Đức phong sắc thần năm 1852.

Chuyện Ông Cù ở Miễu Ông Cù

Bình Dương có miễu Ông Cù được rất nhiều người biết đến. Từ Biên Hòa - mà cụ thể là từ nhà tui - đi tới miễu Ông Cù rất gần, chỉ hơn 10 km. Qua cầu Hóa An xong quẹo phải (DT16) theo hướng đi Tân Hạnh, Tân Ba và cứ như vậy đi riết tới chừng gặp đường Võ thị Sáu thì quẹo phải độ hơn 300 met thì thấy miễu Ông Cù bên tay trái.

Cổng tam quan Đình thần Bưng Cù

Ngay cổng tam quan của miễu Ông Cù ta đọc được tên của cơ sở tín ngưỡng này, không phải một mà nhiều tên. Tên chính thức hiện nay là đình Tân Phước Khánh hay đình thần Bưng Cù, ghi ở giữa cổng. Cổng bên trái ghi tên đầu tiên là Miễu Ông Cù có từ 6 tháng 6 năm 1940 (điều buồn cười là ghi nguồn tra cứu Theo Google Maps!!!). Cổng bên phải ghi tên Đình thần Bưng Cù - Tân Khánh Thôn theo sắc phong ngày 29 tháng 11 năm 1852 của vua Tự Đức).

Khách sạn Sheraton ở Thung lũng Mường Hoa

Chắc bạn đã từng nghe tiếng Thung lũng Mường Hoa, một địa điểm tuyệt vời ở Sa Pa rồi chớ? Để phòng xa trường hợp bạn chưa biết Mường Hoa, tui xin trích một đoạn giới thiệu ngắn sau đây trên mạng:

Thung lũng Mường Hoa – Bãi đá cổ Sapa là một trong những điểm đến hấp dẫn tại Sapa. Nếu bạn từng mơ ước một ngày nào đó được hòa mình giữa những thửa ruộng bậc thang đầy lúa chín vàng ươm, hay những làn nước trong vắt chảy nhẹ nhàng trên những con suối giữa bản làng thì đây chắc chắn là điểm đến trong mơ của bạn.

Thung lũng Mường Hoa, Sa Pa.

Ngôi chùa xưa nhất Sài Gòn và... ngôi chùa xưa nhất TPHCM

1.

Ở miền Bắc, những ngôi chùa có niên đại khai sơn cách nay ngàn năm không hiếm. Chẳng hạn như chùa Dâu ở Bắc Ninh xây dựng năm 187 và hoàn thành năm 226, chùa Một Cột ở Hà Nội xây năm 1049,... Điều này cũng dễ hiểu, vì Thăng Long đã trên ngàn năm rồi mà. Trước và sau khi Thăng Long ra đời nhiều ngôi chùa đã được xây dựng nên.

Những ngôi chùa ở miền Trung thì ít lâu đời hơn, những ngôi chùa xưa nhất cách đây khoảng 5, 6 thế kỷ, như chùa Thiên Mụ xây dựng năm 1601. Những ngôi chùa xưa nhất ở đây thường là khi các chúa Nguyễn bắt đầu mở đất ở phương Nam (1558). Những kiến trúc tôn giáo xưa hơn thường là tháp Chàm, không phải chùa.

Chùa Giác Lâm ở quận Tân Bình, TPHCM

Vắt tay lên trán

Trời cứ mưa riết, nằm chèo queo trong nhà nghe tiếng mưa rả rích... Nằm vắt tay lên trán nghĩ ngợi lung tung, chợt nhớ tới bài Vắt tay lên trán do Thái Hiền hát.

Nằm vắt tay lên trán ta nghĩ đến chuyện cuộc đời

Ngồi bấm đốt ngón tay ta nghĩ đến chuyện ngày qua

Nằm vắt tay lên trán ta nghĩ đến chuyện bây giờ

Ngồi bấm đốt ngón tay ta nghĩ đến chuyện mai

Lan man ở khu du lịch Núi Sập

Núi Sập ở An Giang được vua Gia Long đặt tên là Thoại Sơn để vinh danh Thống chế Thoại Ngọc hầu Nguyễn Văn Thoại,người có công lớn với vùng đất này.

Không phải người dân không kính yêu Ngài Thoại Ngọc Hầu, nhưng có lẽ họ quen gọi cái tên mộc mạc hơn tên chữ nên cho đến giờ họ vẫn quen kêu tên núi Sập hơn  là Thoại Sơn. Ngày nay, núi Sập nằm ở thị trấn Núi Sập, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang. Từ Long Xuyên đi theo đường tỉnh khoảng hơn 20 km sẽ tới núi Sập.

Trên núi có gắn chữ Thoại Sơn, nhưng người dân vẫn kêu là núi Sập

Chợ quê An Nhứt và Chiến lược Đại dương xanh

Xã An Nhứt thuộc huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, diện tích tự nhiên khoảng 594 ha, dân số hơn 4.100 người (1.126 hộ), phần lớn sống bằng nghề trồng lúa. Thu nhập bình quân đầu người ở địa phương hơn 89 triệu đồng/người/năm.

Chợ quê An Nhứt được chính quyền tổ chức vào dịp cận Tết Giáp Thìn 2024 để tạo công ăn việc làm cho những hộ dân bị mất việc, hộ nghèo, hộ khó khăn hay gia đình quân nhân đang nhập ngũ hoặc mới xuất ngũ trên địa bàn xã.

Chợ quê An Nhứt nằm trên con đường nội đồng trải thảm nhựa, giữa cánh đồng lúa xanh mướt.

Chợ quê An Nhứt. Ảnh: Báo Bà Rịa - Vũng Tàu

Tản mạn ở An Nhứt

Từ chỗ là một làng quê hẻo lánh ít người biết tới ở huyện Long Đất (cách nay chưa lâu còn là Long Điền), An Nhứt bỗng nổi lên hót hòn họt trên bản đồ du lịch cả nước với chợ quê An Nhứt, phiên chợ quê nằm giữa cánh đồng xanh mướt. Rồi từ cái tên An Nhứt, một địa điểm ẩm thực vốn từ lâu rất nổi tiếng nơi đây - nằm không xa cánh đồng chợ quê An Nhứt - được nhắc tới đầy thu hút: bánh hỏi An Nhứt.

Khoan nói tới hai điểm đến hấp dẫn, ở đây tui thấy rất khoái với cái tên An Nhứt. Nhứt chớ không phải Nhất, nghe đã làm sao!

Về mặt hành chánh, xã An Nhứt được thành lập từ 23/7/1999 trên cơ sở tách ra từ xã Tam An và thuộc huyện Long Đất.

Ngày 9/12/2003, dưới sự quản lý sáng suốt của Nhà nước, huyện Long Đất được tách ra làm 2 huyện là Long Điền và Đất Đỏ. Xã An Nhứt thuộc huyện Long Điền.

Tháng 6/2024, HĐND tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu khóa VII, nhiệm kỳ 2021-2026 tán thành chủ trương sáng suốt của nhà nước sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 – 2025, theo đó 2 huyện Long Điền và Đất Đỏ nhập lại thành huyện Long Đất. Xã An Nhứt thuộc huyện Long Đất như hồi 1999.

Xã có diện tích 5,25 km², dân số năm 1999 là 3.775 người, mật độ dân số đạt 719 người/km², bao gồm 3 ấp: Đồng Trung, An Hòa và An Lạc.

Quá thích chữ Nhứt trong tên An Nhứt, tui tò mò tìm hiểu coi cả nước còn xã phường nào trong tên có chữ Nhứt nữa không. Chỉ tìm tới tên xã phường thôi cũng đã hơn 10.000 tên rồi, còn tới cấp xóm, ấp thì tui không có dữ liệu.

Kết quả là cả nước chỉ có 3 phường xã trong tên có chữ Nhứt (dễ đoán được 3 địa phương đó đều ở miền Nam). 3 nơi đó là:

Tò mò hơn, tui tìm thử có bao nhiêu phường xã trong tên có chữ Nhất. Kết quả như sau:

Tên có chữ Nhất nhiều hơn hẳn chữ Nhứt, trong đó đa số là tên Thống Nhất, chiếm 17/25 tên, và đa số là tên các địa phương ở miền ngoài. Hic, Biên Hòa cũng có phường Thống Nhất, đó là không kể tên huyện, nếu kể thì Đồng Nai còn có huyện Thống Nhất!

Phạm Hoài Nhân

Đường trên Phố Hàm Rồng

Ra Sa Pa, tui ở KS trên đường Mường Hoa. Muốn đi tới nhà thờ đá Sa Pa, tui mở Google Maps ra coi.

Rất gần. Đi xe thì 800 met và mất 4 phút (đường xanh trên bản đồ), đi bộ thì 600 met và mất 10 phút (đường chấm chấm màu xám trên bản đồ). Tui chọn phương án đi bộ để vừa đi vừa ngắm cảnh phố phường.

Ánh đèn vàng hiu hắt...

Cách nay khoảng ba mươi năm, lúc chúng tôi còn khá trẻ, anh hỏi tôi: Bạn có đi Sa Pa chưa?

Bản Cát Cát, Sa Pa. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Thuở ấy du lịch chưa phát triển, các điểm đến xa xôi như Sa Pa chẳng mấy người có dịp tới. Tôi cũng vậy. Anh làm việc trong ngành điện, thường xuyên có dịp đi công tác xa, đến những nơi như Sa Pa. Anh kể:

Bạn biết không, có những sáng sớm hay chiều tà sương mù dày đặc, nơi mình ở là phố nhưng rất vắng. Ngoài đường phố lác đác vài cột đèn đường kiểu cổ thời Pháp, phố đã lên đèn với những ngọn đèn vàng vọt... Ánh đèn vàng hiu hắt chơi vơi giữa sương mù. Mình nhớ đến giai điệu của bài Donna Donna

Ánh đèn vàng hiu hắt

Khói trầm cay đôi mắt...

Không gian đậm chất lãng mạn, u hoài... Và đẹp, đẹp trong nét buồn thăm thẳm.

Làng cổ Long Tuyền

Việt Nam có nhiều làng cổ, trong đó có 4 ngôi làng cổ được công nhận là di tích văn hóa - lịch sử cấp quốc gia, đó là: Làng cổ Đường Lâm (Hà Nội), Làng cổ Phước Tích (Huế), Làng cổ Lộc Yên (Quảng Nam) và Làng cổ Đông Hòa Hiệp (Cái Bè, Tiền Giang).

Trong 4 ngôi làng này có một ngôi làng ở miền Tây Nam bộ, thuộc tỉnh Tiền Giang, láng giềng của Cần Thơ, đó là Đông Hòa Hiệp. Trong khi đó Cần Thơ có một ngôi làng cổ rất đặc sắc nhưng ít được nhắc tới, đó là Làng cổ Long Tuyền.

Nhà cổ Bình Thủy ở làng cổ Long Tuyền. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Lướt trên mặt nước ở Vườn quốc gia U Minh Thượng

Địa hình ở U Minh Thượng hầu hết là kinh rạch và đầm lầy, do đó di chuyển tham quan nơi đây bằng các phương tiện thủy như ghe xuồng, nhất là vỏ lãi composite là giải pháp thuận tiện nhất.

Phương tiện đi tham quan ở Vườn quốc gia U Minh Thượng

Đi trên than bùn ở Vườn quốc gia U Minh Thượng

Không biết bây giờ ra sao, chớ hồi năm 2018 khi tui muốn đi tới Vườn quốc gia U Minh Thượng thì tui kiếm hoài không ra thông tin liên lạc. Website, fanpage, số điện thoại liên lạc... tất cả đều không có, thiếu điều không biết là nơi đây có mở cửa cho du khách tham quan không! May quá, cuối cùng tui tìm ra một website giới thiệu về những điều cơ bản của khu du lịch sinh thái Vườn quốc gia U Minh Thượng: giờ mở cửa, giá vé, các điểm tham quan chính... Mà không phải website của Vườn hay công ty du lịch nào, đó là trang web của một nhóm học sinh cấp 3 ở U Minh Thượng, làm bài tập cho môn học IT của các cháu!

Vườn quốc gia U Minh Thượng. Ảnh: Thám hiểm Mekong

Cám ơn các cháu học sinh rất dễ thương, tui theo Google Maps lên đường đến U Minh Thượng. (Khỏi chỉ đường cho dài dòng ha, các bạn tìm địa điểm Vườn quốc gia U Minh Thượng trên Google Maps là xác định được vị trí ngay).

Đất rừng U Minh

Rừng U Minh

Tui biết đến tên U Minh từ hồi nhỏ, khi đọc những bài viết của nhà văn Sơn Nam. Những câu chuyện ông kể, và nhất là 2 chữ u minh gợi lên một sự tò mò háo hức về một vùng đất ly kỳ, lạ lẫm.

Tự điển tiếng Việt định nghĩa u minh là tối tăm, mờ mịt và một nghĩa khác là (thế giới) của linh hồn người chết. Tự điển Từ nguyên địa danh Việt Nam của Lê Trung Hoa giải thích địa danh U Minh là “nơi sâu kín tối tăm” như “âm phủ” vì cây rừng rậm rạp.

Rừng U Minh. Ảnh: Lữ hành Việt Nam

Bên dòng sông Trẹm

Những người độ tuổi U70 sống ở miền Nam chắc đều đọc hoặc nghe nói đến cuốn tiểu thuyết nổi tiếng Bên dòng sông Trẹm của nhà văn Dương Hà. Tiểu thuyết này được đăng lần đầu vào năm 1951 dưới dạng feuilleton trên báo Sài Gòn mới, sau đó được in thành sách năm 1952. Lúc đó tui chưa đọc vì chưa... được sinh ra! Trước 1975 Bên dòng Sông Trẹm được tái bản khá nhiều lần. Sau 1975 thì bị cấm như bao nhiêu văn hóa phẩm miền Nam khác, sau đó mới được cho in lại.

Ngã Ba sông Trẹm. Ảnh: Báo Nhân dân

Những người gõ cánh cửa năm 2000

Năm 1992, còn 8 năm nữa là tới năm 2000. Năm 2000 khi ấy là một cột mốc rất đặc biệt, là bước chuyển giao thiên niên kỷ và cũng là lúc một em thiếu nhi hiện giờ bước vào tuổi trưởng thành. Lúc bấy giờ tui quyết định thành lập một Câu lạc bộ Tin học cho thiếu nhi từ 6 đến 16 tuổi, lấy tên là Câu lạc bộ Năm 2000. Câu lạc bộ Năm 2000 giúp các em thiếu nhi làm quen với tin học, biết sử dụng máy vi tính làm những việc cơ bản như vẽ hình, chơi nhạc, lập trình...

Tui vừa tìm lại được tờ báo Đồng Nai 32 năm trước, đề ngày 2/6/1992, trong đó có bài phóng sự của nhà báo trẻ Phan văn Tú ghi chép về sự hình thành Câu lạc bộ Năm 2000 này. Xin đăng lại để... hồi tưởng!

Nhà báo "trẻ" Phan văn Tú (áo sọc carô) trong một sự kiện của Trung tâm Vi tính Đồng Nai năm 199x. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

PHẠM HOÀI NHÂN

Chuyện một chiếc cầu đã gãy... 3 lần!

Cầu Mới

Cầu Hóa An nằm trên địa bàn TP Biên Hòa, một đầu cầu nằm ở địa bàn phường Hóa An, đầu kia nằm ở phường Hòa Bình. Do đó cầu có tên là Hóa An. Thế nhưng người dân Biên Hòa vẫn quen gọi cầu này là Cầu Mới.

Cầu Hóa An năm 2010. Ảnh Phạm Hoài Nhân

Các món ăn dở nhất Việt Nam (do độc giả TasteAtlas bình chọn)

Ngày 19/6/2024 trang tin Ẩm thực nổi tiếng thế giới TasteAtlas vừa giới thiệu danh sách 44 món ăn dở nhất Việt Nam (44 worst rated Vietnamese food) do độc giả bình chọn.

Không hẳn đúng như tiêu đề của bảng danh sách (44 món ăn dở nhất), đây không phải kết quả bình chọn món ăn dở nhất mà là cuộc bình chọn các món ăn ngon nhất của Việt Nam. Mỗi món được chấm điểm từ 1 đến 5 sao (*). Bảng kết quả này được lấy ngược từ dưới lên trên. Nếu gọi chính xác thì có lẽ là Những món ăn Việt Nam ít được khách quốc tế ưa chuộng nhất.

Lan man bánh ít

Bánh ít là món ăn rất quen thuộc với người Việt Nam - nhất là người miền Nam, hầu như dịp cúng giỗ nào ở các gia đình miền Nam cũng đều phải có món bánh ít. Ai trong gia đình làm, hay là mua không biết, nhưng khi giỗ xong mỗi thành viên đều phải có vài cái bánh ít mang về (không được chê là dở, không thèm ăn!).

Vì miền Nam phát âm ít và ích giống nhau nên khi viết có người viết là bánh ít, có người viết là bánh ích. Hai cách viết này đều được xem là đúng, nhưng tên gọi bánh ít được dùng nhiều hơn (có thể dùng Google để kiểm chứng điều này).

Biệt thự cổ 6B Đường Thành, Hà Nội

Trong bài viết trước tui kể chuyện cùng gia đình đi ăn ở nhà hàng Chả Cá Thăng Long, vô tình phát hiện ra đây là một ngôi biệt thự cổ và được bảo tồn tương đối tốt.

Tò mò, về nhà tui tìm hiểu thêm về ngôi biệt thự này và biết thêm một số thông tin thú vị, xin ghi lại tại đây. Hầu hết thông tin này đều ghi theo loạt bài viết Níu giữ "chứng nhân lịch sử" trong biệt thự cổ Hà Nội của tác giả Vân Quế trên báo An ninh Thủ đô từ ngày 7 đến 11/8/2020.

Biệt thự 6B Phố Đường Thành – tức Nhà hàng Chả Cá Thăng Long, Hà Nội. Ảnh trên trang Michelin Guide. Nhà hàng Chả Cá Thăng Long là 1 trong những nhà hàng được gắn nhãn Michelin Guide ở Việt Nam.

Biệt thự Chả Cá

Chả cá Lã Vọng là một trong những món ăn nổi tiếng của Hà Nội, đến mức có người nói du lịch Hà Nội thì dứt khoát phải ăn chả cá Lã Vọng.

Để khỏi phải viết lại những gì người khác đã viết, tui xin trích đăng bài nói về chả cá Lã Vọng trên Wikipedia:

Chả cá Lã Vọng chính gốc ở Hà Nội. Ảnh: Phương Huy trên Wikipedia

Nhà thờ chính tòa Ban Mê Thuột

Nhà thờ Thánh Tâm (Cathédrale du Sacré-Cœur) ở số 02 đường Phan Chu Trinh, phường Tân Lợi, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk ngoài việc là ngôi nhà thờ chính tòa của giáo phận Ban Mê Thuột còn là một điểm tham quan du lịch đẹp.

Nhà thờ Thánh Tâm vẫn thường được gọi bằng tên Nhà thờ chính tòa Ban Mê Thuột, được xây dựng trên một khoảnh đất có diện tích 828 m², có chiều dài 45 m, rộng 12 m. Điểm độc đáo của ngôi nhà thờ là kiến trúc mô phỏng theo nhà dài của người Ê Đê.

Tàu về quê ngoại

Những năm cuối thập niên 1970, sau ngày 30/4/75 việc đi lại rất khó khăn. Vừa là đi đâu cũng phải có giấy đi đường do CA cấp, vừa là thiếu thốn phương tiện vận chuyển, vừa là... không có tiền mua vé xe.

Hồi đó tui mới vô đại học, lần đầu tiên xa Long Khánh, nhớ nhà muốn chết. Cái thuở mà điện thoại bàn còn không có để mà gọi, nói gì đến di động, mail, chát chít... Xe đạp không có để mà đi học, nói chi tới xe máy để chạy về nhà...

Đi xe lửa Sàigòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước (bài 4)

Đây là bài cuối trong loạt 4 bài phóng sự của tác giả Long Mã kể về chuyện đi xe lửa Sàigòn - Biên Hòa chỉ vài tháng sau khi ký hiệp định Paris, tuyến đường sắt này hoạt động trở lại. Bài đăng trên báo Chính Luận từ ngày 7 đến 10/3/1973.

Trong bài này tác giả kể khi về Sàigòn do bị lỡ chuyến, phải chờ chuyến xe lửa sau nên có dịp quan sát ga Biên Hòa và… tám chuyện. Khi tám chuyện với bà bán nước trong ga, có một đoạn như sau: Cũng theo bà, xe mở đường mới đi tới Bàu Cá, khoảng trên Trảng Bom gì đó, không tiến được thêm nữa. Tuy có ngưng bắn nhưng là ở những “chỗ lớn”, chứ những “chỗ nhỏ còn quậy tùm lum à”. Như vậy không chắc xe lửa sẽ được hoạt động lại như dự trù, nếu không có hòa bình.

Như các bài trước, cách viết của tác giả khá… vụng, dài dòng, đôi chỗ sai chánh tả hoặc dùng chữ không nhất quán. Thí dụ cả bài viết là xe lửa, nhưng trong bài lại viết là ngồi chờ ở bến tàu.

Dù sao, bài phóng sự cũng giúp ta nhìn lại một khoảnh khắc xa xưa ở Sàigòn – Biên Hòa, để tưởng nhớ và để hoài niệm.

Phạm Hoài Nhân

Ga Biên Hòa, tháng 3/1967. Ảnh TommyJapan1 trên Flickr

Đi xe lửa Sàigòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước (bài 3)

Đây là bài thứ ba trong loạt 4 bài phóng sự của tác giả Long Mã kể về chuyện đi xe lửa Sàigòn - Biên Hòa chỉ vài tháng sau khi ký hiệp định Paris, tuyến đường sắt này hoạt động trở lại. Bài đăng trên báo Chính Luận từ ngày 7 đến 10/3/1973.

Trong bài này tác giả tiếp tục đi qua các toa tàu để quan sát và kể chuyện về các hành khách đi tàu, có kèm theo vài nhận xét cá nhân khá thú vị về người Hoa, về kiến thức của học sinh...

Cuối bài là quang cảnh ga đến (ga Biên Hòa) với cảnh người đi xe lô, xe ngựa... và nhận xét của tác giả rằng đa số người đi hôm ấy là... đi cho biết xe lửa, chớ không phải đi để tới Biên Hòa!

Phạm Hoài Nhân

Đi tàu hỏa Sàigòn - Biên Hòa

Phóng sự của Long Mã

Ga Sài Gòn những năm 1900’s. Ảnh Mạnh Hải

Đi xe lửa Sàigòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước (bài 2)

Ít lâu sau khi ký hiệp định Paris, ga Sài Gòn hoạt động trở lại sau thời gian dài tê liệt vì chiến tranh với tuyến Sàigòn - Biên Hòa. Dịp này, nhật báo Chính Luận đã đăng một phóng sự dài kỳ kể chuyện đi xe lửa Sài Gòn - Biên Hòa.

Phóng sự của ký giả Long Mã đăng 4 kỳ trên báo Chính Luận từ ngày 7/3/1973 đến 10/3/1973. Bài phóng sự không phải là hay, nhưng đọc để hình dung lại xe lửa Sài Gòn - Biên Hòa cũng như hoài niệm những nét sinh hoạt đời thường của cư dân Sàigòn nửa thế kỷ trước cũng là điều thú vị.

Đây là bài thứ hai trong loạt phóng sự 4 bài, đăng ngày 8/3/1973. Tui gõ lại gần như nguyên văn, trừ những chỗ do báo cũ mờ quá đọc không ra.

Phạm Hoài Nhân

Ga Biên Hòa năm 1960's. Ảnh Mạnh Hải

Đi xe lửa Sài Gòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước

Đầu năm 1973, sau khi ký hiệp định Paris, ga Sài Gòn hoạt động trở lại sau thời gian dài tê liệt vì chiến tranh. Lúc ấy, đi xe lửa Sài Gòn - Biên Hòa là một chuyện kỳ thú. Chính vì vậy, nhật báo Chính Luận đã đăng một phóng sự dài kỳ kể chuyện đi xe lửa Sài Gòn - Biên Hòa.

Phóng sự của ký giả Long Mã đăng 4 kỳ trên báo Chính Luận từ ngày 7/3/1973 đến 10/3/1973. Bài phóng sự không phải là hay, nhưng đọc để hình dung lại xe lửa Sài Gòn - Biên Hòa của nửa thế kỷ trước cũng là điều thú vị.

Ga Sài Gòn, 1964-1965. Ảnh: Fred Mucciardi.

Những món cà phê ngon và dở nhất thế giới

Taste Atlas lại vừa giới thiệu một danh sách các món ẩm thực ngon nhất thế giới. Lần này là các món cà phê.

Danh sách "Top 56 Best Coffee in the World" này được tổng hợp từ 4.090 bình chọn của độc giả Taste Atlas tính đến 16/05/2024, trong đó hệ thống đã lọc ra còn 2.727 bình chọn hợp lệ.

Trong danh sách 56 món cà phê ngon nhất thế giới này có 4 món từ Việt Nam. Dưới đây là điểm bình chọn, thứ hạng, mô tả và hình ảnh thức uống từ Taste Atlas

Hạng 14, điểm 4,2*

Làng Kon Pring

Chiều muộn, tụi tui rời trung tâm hành hương Đức Mẹ Măng Đen. Đi về thì hơi sớm nên bạn đề nghị ghé thăm một ngôi làng dân tộc gần đó.

Lối vào làng đây. Chiếc cổng nhỏ mang đậm màu sắc Tây nguyên ghi Làng Văn hóa Du lịch Cộng đồng Kon Pring.

Vì không chuẩn bị trước nên tui và cả nhóm - kể cả anh bạn hướng dẫn vô đây - đều chưa nắm thông tin gì về ngôi làng này cả.

Hàm Rồng, có mấy Hàm Rồng?

Trong một bài viết cách nay khá lâu tui có kể đến 3 địa danh Hàm Rồng khá quen thuộc với mọi người, đó là núi Hàm Rồng ở Pleiku, núi Hàm Rồng ở Sa Pa và núi Hàm Rồng ở Thanh Hóa. Bên cạnh đó tui có kể thêm về tảng đá Hàm Rồng ở Biên Hòa. (Ai quan tâm có thể xem lại tại đây).

Cùng với những ngọn núi Hàm Rồng nổi tiếng kể trên là các địa danh hành chánh liên quan, gồm: phường Hàm Rồng ở thị xã Sa Pa, cầu Hàm Rồng, phường Hàm Rồng ở TP Thanh Hóa.

Nay tò mò, tui tìm hiểu thêm coi còn có Hàm Rồng ở đâu nữa không. Hóa ra còn cũng bộn Hàm Rồng! Xin kể ra như sau:

Bãi biển Hàm Rồng ở Phú Lộc, Thừa Thiên - Huế. Đây là một bãi biển hoang sơ, đẹp, gần phá Tam Giang, cách TP. Huế khoảng 40 km.

Bãi biển Hàm Rồng ở Thừa Thiên - Huế. Ảnh tamgianglagoon.com

Nhà rông Kon Klor theo dòng thời gian

Nhà rông là một thiết chế văn hóa độc đáo của nhiều dân tộc ở Tây nguyên. Mỗi làng dân tộc Tây nguyên có một ngôi nhà rông. Nhiều nơi gọi tên của nhà rông là Nhà văn hóa làng. Thế nhưng nhà rông không chỉ có chức năng là nhà văn hóa, mà còn là không gian sinh hoạt chung của cả cộng đồng, nơi tổ chức lễ hội hay các lễ cúng. Nhà rông còn là nơi phân xử các vụ kiện, tranh chấp, hòa giải của dân làng, đồng thời cũng là nơi tiếp đón khách quý đến buôn làng thăm chơi. Xét ở góc độ nào đó nhà rông của người dân Tây nguyên tương đương đình làng của người Việt.

Về mặt kiến trúc, nhà rông có hình dáng như một lưỡi rìu vươn thẳng lên trời xanh, tạo dáng khỏe khoắn chinh phục không gian.

Nhà rông Kon Klor năm 2024, tiền cảnh bên trái là cây nêu, phía xa bên trái là cầu treo Kon Klor, bên phải nhà là cây sung cổ thụ. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Hồ tự nhiên rộng nhất Việt Nam

Khi xét các hồ tự nhiên lớn nhất, thường người ta chỉ xét đến diện tích mặt hồ chớ không xét đến dung tích nước như các hồ nhân tạo (với các hồ nhân tạo dung tích nước là thông số quan trọng vì nó thể hiện năng lực tưới tiêu, phát thủy điện). Thành ra ta nói hồ tự nhiên rộng nhất chính xác hơn lớn nhất.

Rộng nhất là hồ Ba Bể ở Bắc Kạn với diện tích 6,5 km².

Hồ Ba Bể

Hồ nhân tạo lớn nhất Việt Nam

Hồ nhân tạo (tức là hồ được tạo nên để phục vụ thủy điện, công trình thủy lợi) nào lớn nhất Việt Nam?

Ở đây cần lưu ý đến khái niệm "lớn". Đối với công trình thủy điện, thủy lợi thì thông số quan trọng của hồ chứa là Dung tích của hồ. Hồ lớn nhất nghĩa là có dung tích lớn nhất.

Theo tiêu chuẩn đó thì lớn nhất là Hồ Hòa Bình, công trình chứa nước cung cấp cho nhà máy thủy điện Hòa Bình, với dung tích là 10,8 tỷ m³. Đứng thứ nhì là Hồ thủy điện Sơn La, với dung tích 9,26 tỷ m³. Hồ thủy điện Trị An ở Đồng Nai đứng thứ ba với dung tích khiêm tốn hơn rất nhiều, chỉ 2,76 tỷ m³.

H1ồ thủy điện Hòa Bình.

100 món ăn ngon nhất Đông Nam Á, theo TasteAtlas

Gần cùng thời điểm công bố danh sách 100 món ăn ngon nhất thế giới do độc giả bình chọn, TasteAtlas cũng công bố danh sách 100 món ăn ngon nhất Đông Nam Á. Lời giới thiệu của TasteAtlas như sau:

Bảng xếp hạng thức ăn của TasteAtlas dựa trên xếp hạng của độc giả TasteAtlas, với một loạt cơ chế nhận dạng người dùng thực và bỏ qua các xếp hạng tự động (bot), các xếp hạng thiên vị dân tộc hoặc địa phương, đồng thời cung cấp giá trị bổ sung cho xếp hạng của người dùng mà hệ thống công nhận là hiểu biết. Đối với danh sách “Top 100 món ăn Đông Nam Á” tính đến ngày 16/3/2024, đã có 22.955 xếp hạng được ghi nhận, trong đó 15.139 được hệ thống công nhận là hợp lệ. Bảng xếp hạng TasteAtlas không nên được coi là kết luận toàn cầu cuối cùng về thực phẩm. Mục đích của bảng là quảng bá những món ăn ngon của địa phương, khơi dậy niềm tự hào về những món ăn truyền thống và khơi dậy sự tò mò về những món ăn mà bạn chưa từng thử.